Verslag In de nieuwste film van J.C. Chandor, Margin Call, zie je op Wall Street een virtueel marktsysteem uit de bocht vliegen. Anders dan de helikopterview in dé crisisdocumentaire Inside Job is hier de werkvloer van een effectenkantoor het podium en volg je de alfamannetjes van minuut tot minuut richting het aanstaande inktzwarte scenario. Het werk is voor de mannen (en Demi Moore) een abstractie van getallen en van enige affectie en moreel besef lijkt bij het merendeel geen sprake. It’s money that counts. Chandor illustreert dat de zekerheden, de vrijheden en het comfort zoals we deze in de 20ste eeuw hebben gekend in het geheel niet meer vanzelfsprekend zijn. Op 2 november in Utrecht houdt Richard Florida ons een zelfde spiegel voor, rekent hij af met de Traders in de virtuele economie en roept hij op tot een (her)waardering van de Builders van de real economy.
Lezing Richard Florida, Hogeschool Utrecht
Jimi Hendrix
In 2003 op het congres ‘Creativity and the City’ in Amsterdam overrompelde Florida zijn publiek met een aantrekkelijk perspectief voor de ontwikkeling van de steden, gedreven door de economische waarde van een sterk groeiende creatieve klasse. 8 jaar later is de performance van Florida nog even indrukwekkend en meeslepend (1,5 uur vloeiend, zonder sheets of spiekbriefjes). De opbouw van zijn speech is uitgekiend, zijn ritme dynamisch en zijn verhaal groots en tegelijkertijd persoonlijk. En al kwam hij er op jonge leeftijd achter dat zijn gitaarspel in de verste verte niet dat van zijn held Jimi Hendrix zou benaderen, als performer komt hij dicht in de buurt.
Geen creatieve elite
8 jaar later en wijzer heeft Florida zijn verhaal verdiept en verbreed en noopt deze crisis (na 1870 en 1930 de derde, maar volgens Florida de meest fundamentele crisis) hem tot heroriëntatie. Marx wees ons op het proces van vervreemding dat gepaard ging met de arbeidsdeling, zoals gepropageerd door Adam Smith. In de inmiddels te groot gegroeide financiële sector heeft deze vervreemding zich verder verdiept tot een soort dis-connectiviteit van de werkelijke wereld en een verblijf in virtuele gokpaleizen. Daarnaast zijn we volgens Florida in alle noties over de opkomst van de service economie/ informational age/ post-industrial etc. afgeraakt van - of hebben op zijn minst onderbelicht- de werkelijk creërende en transformerend kracht: de menselijke factor. ‘We stand on the shoulders of giants’. Het is de mens die in staat is door interactie, in groepsverband innovatief en creatief te zijn. En om zijn critici van repliek te dienen: het behoort niet exclusief toe aan een hoogopgeleide, hippe, latté drinkende klasse. Het is de eigenschap van elk menselijk wezen. Florida illustreert dit met een voorbeeld van autofabrikant Toyota in Japan waar de fabriek tegelijkertijd het laboratorium is. ‘It’s about tapping the collective intelligence of the workers’.
De stad
Vanuit een agrarische samenleving zijn we verhuisd naar de fabrieken in de stad. Inmiddels zijn de overlastgevende activiteiten uit de stad verdwenen, aan economische en sociaal-culturele betekenis heeft de stedelijke omgeving echter alleen maar terrein gewonnen. Het is de plek waar gemixt, gemengd en gecombineerd wordt. Hier vind je de ‘vonken’ die nodig zijn voor innovatie en creatie en hij verwijst daarbij naar zijn grootste inspirator Jane Jacobs. De stad moet daarbij meer en meer gezien worden als een netwerk van steden. Uit diverse analyses (zie ook Edward Soja tijdens de Urbanism Week) blijkt dat de economische productie zich vooral voordoet in een aantal stedelijke mega-regio’s. De aarde is niet plat, zoals Thomas Friedman beweert, maar stekelig.
Naar een nieuwe samenleving
We leven in een exceptionele tijd, in een transitie van een oude naar een nieuwe wereld. Hij is kritisch over de wereldleiders van vandaag de dag die rijden op de achteruitkijkspiegel en oplossingen zoeken binnen de oude sociaaleconomische structuur, terwijl juist een nieuwe orde op handen is. Florida spreekt dan ook niet over een crisis, maar hij noemt het een generational event waarvan we de werkelijke uitkomsten pas over 10 tot 25 jaar zullen zien. De samenleving die Florida voor zich ziet is open, naar buiten gericht en divers. Ze sluit geen mensen uit, is duurzaam en (in)gericht op het oogsten van ieders creatief vermogen.
Ferguson, C. (2010). Inside Job
Florida, R.(2002). The Rise of the Creative Class
Florida, R. (2010). The Great Reset
Friedman, T. (2005). The World is Flat
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities
Mensink, J. (2011). So you are an urbanist?! Verslag Urbanism Week.
Robinson, K. (2006). Lezing TED.
J.C. Chandor (2011). Margin Call
Cover: ‘Thumb_stad en kapitaal_0_1000px’
Door Gerard Schuurman
Vastgoedontwikkelaar in Greater Boston Area
