Rotterdam staat op de kaart

10 november 2015

6 minuten

Verslag Naast de vele verhalen en ervaringen uit de praktijk van stadmakers is het Stadmakerscongres ook het moment om afstand te nemen, lijnen te ontwaren, patronen te duiden. Aan het eind van de congresdag vertellen Paula Verhoeven en Mattijs van Ruijven hoe ze naar de stad kijken. Van Ruijven presenteert een nieuwe kaart van Rotterdam: ‘de Kaart van de Stad’. Wat is er nieuw aan deze kaart? De kaart als instrument bij de ontwikkeling van de stad is bekend, echter de wijze waarop deze kaart dient de fungeren is vernieuwend: een uitnodiging om samen te werken aan een stad vol strategische plekken van betekenis. De Rotterdamse dienst Stadsontwikkeling geeft op deze manier een nieuw stuk gereedschap aan de stad om slimmer zélf ontwikkelingen te starten en bouwt zo vanuit haar eigen rol en verantwoordelijkheden mee aan een lerende stad. Bovendien duidt de kaart de relatie tussen stadsontwikkelen en stadmaken.

Stadmakerscongres 2015 – Staat van de Stad: Stadsontwikkeling over stadmaken

Ronald Schneider

‘Rotterdam staat op de kaart - Afbeelding 1’

Ronald Schneider, wethouder Stedelijke ontwikkeling en integratie, trapt af met het reflecteren op het Stadmakerscongres 2015 door de periode in aanloop naar 30 oktober kort onder de aandacht te brengen. In de drie weken voorafgaand aan het congres is heel Rotterdam voor drie weken ‘testsite’ – in de termen van de Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam (IABR) – een stad vol labs. Daaruit wordt een aantal Stadlabs gekozen waarmee onder andere wordt besproken wat er van elkaar geleerd kan worden en hoe de juiste kennis, expertise en betrokkenheid bijeen gebracht wordt. Een stadlab is een soort laboratorium, je weet op voorhand niet precies wat er gaat gebeuren. Schneider ziet dat de stad door allerlei spelers wordt gemaakt en dat er door de creatieve ‘gekken’ innovatie ontstaat.
Schneider’s visioen van Rotterdam over 20 jaar is een stad die meer in balans en economisch sterk is.

Maar je plant een stad niet, je baseert je op prognoses. Wat zijn de mogelijkheden die van tijd tot tijd opdoemen.

Tot slot nodigt Schneider architecten, bouwbedrijven, projectontwikkelaars en (groepen van) particulieren uit om mee te doen met de Open Oproep Gezinsappartementen: een prijsvraag om met ideeën en plannen te komen voor appartementen voor gezinnen. Als gevolg van de positieve ontwikkelingen in Rotterdam willen steeds meer gezinnen zich vestigen in de stad. Ook zijn er echter (jonge) gezinnen die er voor kiezen om de stad te verlaten, omdat zij geen geschikte woonruimte in Rotterdam kunnen vinden. In aanvulling op de gezinnen die een grondgebonden gezinswoning zoeken, is er een groep (jonge) gezinnen in Rotterdam die zoekt naar een flexibel in te richten appartement, al dan niet met collectieve ruimten, in de nabijheid van stedelijke voorzieningen: het gezinsappartement.

Paula Verhoeven

‘Rotterdam staat op de kaart - Afbeelding 2’

Het gaat goed met Rotterdam

Vervolgens licht Paula Verhoeven, algemeen directeur Stadsontwikkeling, de positieve ontwikkelingen in Rotterdam verder toe. De afgelopen jaren staat Rotterdam positief in de spotlights met vermeldingen in de New York Times en de Rough Guide als stad die je gezien moet hebben. Recent noteerde de Lonely Planet de Maasstad zelfs als nummer vijf op de toeristische hitlijst voor 2016. Ook de manier waarop de stad wordt bestuurd en waarop wordt samengewerkt met bewoners, ondernemers en stadsontwikkelaars bleef niet onopgemerkt, waardoor Rotterdam in 2015 werd uitgeroepen tot European City of the Year.
Rotterdam kent een groot cultureel aanbod, het opleidingspercentage groeit, steeds meer starters en innovatieve ondernemers vestigen zich in de havenstad. De transformatie van de oude naar de nieuwe economie is in volle gang.
De afgelopen jaren is er veel veranderd. Zo is duurzaamheid, of de veelgehoorde term resilience op dit Stadmakerscongres, nu vanzelfsprekend bij projecten, maar een paar jaar geleden werd duurzaam nog vooral duur gevonden.

Een paar jaar geleden presenteerden we visies als dichtgetimmerde verhalen.

De positieve aandacht kwam plotseling maar is in feite de beloning voor jarenlang werken aan de stad. Sinds de vaststelling van de Stadsvisie in 2007 wordt door vele partijen intensief gewerkt aan het aantrekkelijker maken van Rotterdam als woonstad en het versterken van de economie.
In het Kader Stedelijke Ontwikkeling zijn drie prioritaire gebieden aangewezen waar op dit moment de focus van de gemeente ligt: de binnenstad, stadshavens en Zuid.

“Met de Kaart van de Stad laten we de transitie zien die Rotterdam in de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. Het afgelopen jaar hebben we gebruikt om samen met een groot aantal partijen te verkennen waar de kansen en ontwikkelmogelijkheden tot 2030 liggen. Deze zijn gebundeld terug te vinden in de themakaarten en de Kaart van de Stad.”

Mattijs van Ruijven

‘Rotterdam staat op de kaart - Afbeelding 3’

De kaart is niet in beton gegoten

Mattijs van Ruijven, hoofd stedenbouwkundige bij Stadsontwikkeling, nuanceert de positieve aandacht voor Rotterdam enigszins:

Het gaat goed maar er is nog veel werk te verzetten.

Vanwege de verandering in tijdgeest en in financiële middelen is men op zoek naar een nieuwe manier van (samen)werken. Vanuit de gedachte dat het gesprek over de stad steeds belangrijker wordt, heeft Stadsontwikkeling een kaart ontwikkeld waardoor het mogelijk wordt om vanuit een gelijkwaardige positie te spreken over de toekomst van de stad. Deze kaart dient een interactief gebruik te krijgen. De kaart zoals die er nu ligt geeft de stand van zaken weer in oktober 2015 en ontsluit de trends en ontwikkelingen die plaatsvinden in de stad. De Kaart van de Stad is de eerste uitkomst van alles wat Stadsontwikkeling verzameld heeft en is een uitnodiging naar de stadmakers om met de opgaven aan de slag te gaan en kansen voor zichzelf te pakken.

Achter de kaart zit veel informatie die openbaar te raadplegen is. Deze data worden benut ter analyse van trends en voor het voeren van gesprekken.
De transitie die Rotterdam de afgelopen decennia heeft doorgemaakt, wordt getoond aan de hand van zes Rotterdamse verhalen: Havenstad, Arbeidersstad, Werkstad Woonstad, Moderne stad, Auto stad en Harde stad.

De zes verhalen hebben inzichtelijk gemaakt hoe de stad zich de afgelopen jaren ontwikkeld heeft. Deze transitie brengt nieuwe kansen en ontwikkelrichtingen met zich mee voor de (middel)lange termijn. Samen met specialisten van binnen en buiten de stad en de gemeente zijn de trends en ontwikkelingen doordacht op hun ruimtelijke betekenis voor Rotterdam. Deze expert judgements gecombineerd met data-analyse én het samenbrengen van diverse disciplines en partijen aan dezelfde tafel leverde verassende inzichten op. De vier themakaarten doen verslag van die ontdekkingstocht. De belangrijkste nieuwe ontwikkelkansen zijn hierbij letterlijk op de kaart gezet; in de Next Economy, Groei van Rotterdam, Stad in de Delta en Binnenstad en Stadswijken.