Samenwerken aan een energieneutrale wijk

22 januari 2013

6 minuten

Agenda

Steeds vaker is er de ambitie om als wijk of als stad energieneutraal te zijn, of zelfs onafhankelijk te worden van het elektriciteitsnet. Maar welke partijen spelen daarbij een rol? In welke fase? En welke rol spelen ze? Hoe zorgen we ervoor dat er voldoende kennis is over energie en de benodigde infrastructuur? Deze middag willen we met elkaar in discussie gaan over de vragen die we tegenkomen bij het samenwerken aan een energieneutrale wijk. Het doel is dat iedereen met een scherper idee van eigen en andermans toegevoegde waarde in duurzame gebiedsontwikkeling naar huis gaat. Zodat nieuwe- of renovatiewijk sneller getransformeerd kunnen worden naar duurzame energieneutrale plekken.

Workshop op 31 januari 2013, locatie KSCC schip Waalhaven Nijmegen

Programma

De dag laat alle ruimte voor discussie en inbreng door de deelnemers: dagvoorzitter Michel Jehae houdt de middag levendig en vol interactie. Het programma ziet er als volgt uit:

12.00
Inloop

12.15
Rondleiding over het Waalfront in een treintje op zonne-energie (verwarmd) inclusief lunch

13.00
Opening door dagvoorzitter Michel Jehae

Han Slootweg

13.10
Lokale duurzame energie en het net:

Agnes Franzen

13.35
Duurzame gebiedsontwikkeling: trends en ontwikkelingen door

Nijmegen en Goes:

14.00
introducties door Kees van Daalen en Arjen Jongepier. Vraaggesprek met Michel Jehae over de samenwerking en rollen met Liander, Nuon, ARN, Gelderse Natuur en Milieufederatie en Heijmans.

15.00
Koffie

15.30
Handreikingen samenwerking door Agnes Franzen

16.15
Round-up en afsluiting

16.30
Borrel

De rondleiding start om 12.15 stipt, er staat een lunch klaar die u mee kunt nemen. Het aantal plekken in het treintje is beperkt, wilt u doorgeven of u daaraan deel wilt nemen? De workshop start precies om 13.00.

Sprekers

Han Slootweg, Manager Innovatie bij Enexis & Hoogleraar Smart Grids aan de TU Eindhoven.

Agnes Franzen, Assistant professor van TU Delft praktijkleersteel gebiedsontwikkeling.

Kees van Daalen, Projectleider warmenet bij gemeente Nijmegen
Pieter van der Ploeg, Relation- and Marketingmanager bij Nuon.

Alex de Meijer, Beleidsmedewerker bij de Gelderse Natuur en Milieufederatie.

Arjen Jongepier, Projectmanager Duurzaamheid bij netwerkbedrijf Delta.

Paul Appeldoorn, Projectmaanger Smart Energy bij Heijmans.
Michel Jehae, Debatleider, publicist en milieujournalist.

En velen uit het veld: van de milieubeweging, lokale duurzame energie-initiatieven, architecten, bouw-en ontwikkelingsbedrijven, gemeenten etcetera.

Komt u ook? Het belooft een inspirerende middag te worden.

U kunt zich opgeven bij Tinka Greebe: t.greebe@natuurenmilieu.nl

Ambities

Texel, Wageningen, Haarlem, Amsterdam Houthaven, Maastricht, Dronten, Tilburg, Heerhugowaard, Apeldoorn, Groningen. Zomaar een handvol van gemeenten of gebieden die de ambitie hebben uitgesproken op kortere of langere termijn energie- of klimaatneutraal te willen zijn. Dat betekent in ieder geval dat er gewerkt moet worden aan het energiegebruik en de opwekking van duurzame energie in de (nieuwe) gebouwde omgeving.

Duurzame gebiedsontwikkeling

Gebiedsontwikkeling is tegenwoordig iets heel anders dan in de hoogtijdagen van voor 2008, toen elk nieuwbouwproject zichzelf wel verkocht. De economische omstandigheden vragen tegenwoordig om een andere werkwijze. Daar komt bij dat structurele vraagstukken rond klimaatverandering, energievoorziening en ruimtegebruik noodzaken tot een duurzame gebiedsontwikkeling: met een goede balans voor people, planet en profit en met een hoge ruimtelijke kwaliteit. Duurzame gebiedsontwikkeling omvat dus veel facetten. Deze workshop richt zich met name op de energetische onderwerpen: een gebied is energieneutraal als er op jaarbasis geen netto import van energie van buiten het gebied nodig is. Daarbij gaat de dag niet zozeer over technische aspecten van de woningen en gebouwen, maar over de keuzes die gevolgen hebben voor de energieinfrastructuur in of boven de grond en daarmee ook op het totale concept.
Meer lezen?
Op http://www.duurzamegebiedsontwikkeling.nl vindt u een toolkit, gebaseerd op ervaringen uit het project 'Transitie in energie en proces voor duurzame gebiedsontwikkeling', gefinancierd vanuit de EOS Langetermijnregeling van AgentschapNL.

Samenwerken in gebiedsontwikkeling

Elke gebiedsontwikkelingsproject is uniek, met zijn eigen kenmerken, vraagstukken en spelers. Er is geen recept te geven hoe het proces en de samenwerking te organiseren valt, dat zal telkens opnieuw bepaald moeten worden. De TU Delft, praktijkleerstoel gebiedsontwikkeling, heeft wel een aantal richtinggevende principes geformuleerd voor een succesvolle duurzame gebiedsontwikkeling: 1. Fuseer belangen: zorg ervoor dat alle belangen vertegenwoordigd zijn, en ga een gezamenlijke zoektocht aan met een win-win mentaliteit
2. Creëer identiteit: identiteit staat voor authenticiteit en herkenbaarheid en is belangrijk om mensen en bedrijven te binden aan locaties en gebieden.
3. Koppel droom en realiteit: hoge ambities zijn mooi, maar alleen als deze leiden tot daadwerkelijke realisatie en gebruik.
4. Verzilver de toekomstwaarde nu: waarde in de toekomst moet vertaald worden naar kosten, baten en risico-inschattingen in het heden.

Agnes Franzen zal op de workshop meer toelichting geven op de inzichten uit de praktijk en handreikingen doen naar hoe de samenwerking in duurzame gebiedsontwikkeling vormgegeven kan worden. Alvast meer lezen? Zie bijvoorbeeld de publicatie ‘Duurzame gebiedsontwikkeling: doe de tienkamp’ van de TU Delft i.s.m. H2Ruimte

Onderwerpen workshop

De workshop is zeer interactief opgezet. Wat precies aan bod zal komen is daardoor moeilijk te voorspellen. Denk echter aan de volgende onderwerpen:
- Hoe flexibel is het energienet? Kan de netbeheerder alle energieopties faciliteren?
- Hoe organiseer je dat alle partijen elkaar op het juiste moment vinden, om daarmee elkaar te versterken en tot een zo goed mogelijke invulling van het gebied te komen?
- Welke belangen hebben de verschillende partners? De gemeente kijkt er wellicht anders tegenaan dan de projectontwikkelaar of de woningbouwvereniging. En dan zijn er ook nog technisch adviseurs, bouwbedrijven, netbeheerders, huidige of nieuwe bewoners en milieu-organisaties bij betrokken…
- Welke partijen hebben de lead? Welke zijn faciliterend? En wanneer kunnen die laatste het best bij het proces worden betrokken?
- Hoe zorgen initiatiefnemers ervoor dat er voldoende kennis over energie en energie-infrastructuur aan boord is?
- Welke rol heef de netbeheerder? Is hij een opdrachtnemer die moet doen wat hem wordt gevraagd, een autoriteit die randvoorwaarden stelt of een adviseur, die de slaagkans van het project verhoogt? Of misschien nog iets anders?
- Kunnen we 'van het net af’? Kunnen we een wijk als energie-eiland beschouwen of moeten we het project toch in een bredere context plaatsen?
- Hoe kies je het energiesysteem van het project?(Individuele warmtepompen, een collectief warmtenet of gewoon een aardgasnet? Zonnepanelen, windenergie?)
- Welke gevolgen heeft dat? Voor de ambitie energieneutraal te zijn, het kostenplaatje en de risico’s.

Case: Nijmegen Waalfront

In Nijmegen-West, gelegen aan de Waal, wordt een oud industriegebied ontwikkeld tot nieuw woongebied. Er is gekozen voor een warmtenet, aangelegd door Alliander en Nuon, waarbij de restwarmte van de afvalverbranding Nijmegen geleverd wordt door Nuon. Gemeente Nijmegen is initiatiefnemer, grondeigenaar en onderdeel van een publiek-private samenwerking in het warmtebedrijf. De Gelderse Natuur en Milieufederatie heeft een belangrijke rol gespeeld in het vlottrekken van dit project.
Meer weten? Op de workshop zullen de betrokkenen het proces en hun rol daarin toelichten.

Case: Goes. Een blok-voor-blok aanpak naar beheersbare woonlasten

In Goes is netwerkbedrijf Delta bezig om samen met Heijmans en andere partners 700 woningen in 15 jaar tijd in een gefaseerd project aan te pakken, met de focus op zo laag mogelijke totale woonkosten (inclusief energie) en het daarbij horende energiesysteem. Smart grids kunnen daarbij als middel worden ingezet. Woningbouwvereniging RWS heeft de regie. Momenteel is één blok woningen opgeleverd, één blok is aanbesteed en één blok is in ontwerpfase.
Meer weten? Op de workshop zullen de betrokkenen het proces en hun rol daarin toelichten.