Hester van Buren (Rochdale): "Al dat vluchtige en tijdelijke is helemaal niet goed"

Hester van Buren zet zich haar hele carrière al in voor domeinoverstijgende ontwikkelingsplannen van buurten. Als jonge hond riep ze woningcorporaties op minder alleen vanuit het vastgoed te denken. Ze vindt, nog steeds, dat woningcorporaties meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor de mensen die in hun buurten wonen. Inmiddels staat ze zelf aan het roer van woningcorporatie Rochdale, dat vooroploopt in de gebiedsgerichte aanpak.

U hebt een rijke ervaring met werken in de buurt en een integrale aanpak van kwetsbare wijken. Wat zijn de lessen die u bij Rochdale geleerd hebt voor gebiedsgericht werken en het koppelen van domeinen?

“We vinden het belangrijk om ons in te zetten voor sterke buurten, waar iedereen gelijke kansen heeft. Het moet niet uitmaken waar je opgroeit. Als bestuurders van Rochdale willen we echt gaan voor een integrale gebiedsgerichte aanpak. Om dat te bereiken is het ontzettend belangrijk om binnen je organisatie alle neuzen in die richting te krijgen. Ik kan als bestuurder van alles roepen en we kunnen van alles op papier zetten. Maar als je je werknemers niet goed meeneemt, lukt het niet. De hele organisatie moet het doen. Alle teams in onze organisatie stralen dat enthousiasme uit."

"Vanuit die houding en overtuiging willen we samenwerken met andere domeinen. Niet alleen met gemeenten, maar juist ook met maatschappelijke organisaties, de politie en het bedrijfsleven. Samenwerken betekent echter niet ‘overnemen’. Wij gaan geen drugscriminaliteit bestrijden, zorgtaken uitvoeren of huiswerkbegeleiding bieden. Maar we kunnen bijvoorbeeld wel ruimtes bieden en inzetten op preventie. Daarmee kom ik direct op een ander belangrijk punt: je moet empathisch vermogen hebben om je in het andere domein te verplaatsen. Ik zeg altijd: kom een dagje meelopen met de wijkteams van Rochdale. Ik ga zelf ook graag op wijkbezoek. Doordat je met elkaar praat, krijg je inzicht in elkaars dilemma’s en problemen.”

Hoe is domeinoverstijgend werken op bestuurlijk niveau georganiseerd?

“In Amsterdam-Zuidoost vormen we op bestuurlijk niveau teams met veel verschillende partijen. In deze teams zoeken we naar innovatieve oplossingen en proberen we maatwerk toe te passen binnen complexe casussen. Dat we met zoveel partijen in nauw in contact staan is heel handig. Doordat ik geen politieke functie heb, kan ik me in bestuurlijke overleggen hard maken voor het gemeenschappelijke doel. Ik maak me daarmee niet altijd even geliefd, maar ik kan daardoor het belang van de samenwerking boven de politieke geschillen zetten en iedereen wijzen op hun verantwoordelijkheid. Op bestuurlijk niveau pakken we dus soms een rol in elkaars thema’s.

"Daarnaast is een langetermijnvisie in de wijkaanpak ontzettend belangrijk. De plannen moeten niet afhankelijk zijn van wisselende bestuurders, wethouders of colleges. Daarom is het belangrijk dat de betrokken organisaties zich voor tien, misschien zelfs twintig jaar verbinden aan de wijkaanpak. Dat vluchtige en tijdelijke is helemaal niet goed. Directeuren kunnen een heel belangrijke rol spelen in de borging van de lange termijn binnen hun eigen organisatie.”

Wat betekent het koppelen van domeinen voor jullie in de praktijk?

“We proberen niet alleen op bestuurlijk niveau in elkaars thema’s een rol te spelen, maar elkaar ook op te zoeken in de uitvoering. Voor Amsterdam-Zuidoost heeft de alliantie van Zuidoost nu een masterplan geschreven dat ingaat op acht onderwerpen die invloed hebben op de leefbaarheid van het gebied, zoals wonen en werken. Om ‘wonen’ als voorbeeld te nemen: we gaan aan de slag met jongerenhuisvesting, omdat daar een groot gebrek aan is. Daarnaast hebben we buurtteams ingezet waarin onder andere de wijkagent, buurtrechter en uitvoerende professionals van gemeente en corporatie zitting nemen. Met de hulp van influencers gaan we vervolgens aan de slag om jongeren uit Zuidoost te vinden en bereiken. Deze jongeren staan namelijk vaak nergens ingeschreven. Jongeren die nu tot hun dertigste thuis moeten wonen, krijgen zo weer perspectief. Zo werken we direct mee aan de preventie van drugscriminaliteit."

"Om sociale stijgers in de wijk vast te houden, heeft de directeur van CBRE Nederland [een internationale vastgoed- en huisvestingsadviseur - red.] private partijen betrokken om goedkope koopwoningen te bouwen. Bewoners uit Zuidoost krijgen voorrang om deze woningen te betrekken. Met het bedrijfsleven maken we afspraken om banen te creëren, zodat mensen hier ook willen blijven wonen. En met het ministerie van Binnenlandse Zaken hebben we afspraken gemaakt om de inkomensgrens van sociale huurwoningen iets op te rekken, zodat bakkers en docenten in een sociale huurwoning kunnen blijven wonen. Zo zie je dat in de uitvoering al die verschillende domeinen samenkomen.”

Jullie lopen als corporatie voorop in het domeinoverstijgend gebiedsgericht werken. Is het lastig om steeds die voortrekkersrol te moeten vervullen? Hoe kun je toch samenwerken, terwijl niet alle partijen al zo ver zijn?

“In mijn ervaring vinden bestuurders domeinoverstijgend en gebiedsgericht werken heel belangrijk. Bij Rochdale nemen we, binnen de organisatie, steeds op alle niveaus alle verschillende werkvelden mee. Dat zie ik bij andere organisaties nog niet altijd gebeuren. Dit is zeker het geval bij gemeenten. De organisatie wordt daar nog niet altijd over de hele linie meegenomen. Wij proberen dat anders aan te pakken. Ik neem andere organisaties daarom graag mee in onze manier van werken en vertel er graag over om andere organisaties te inspireren.”

Hoe hebben jullie dit als organisatie voor elkaar gekregen?

“Toen ik hier net kwam, zaten we midden in een reorganisatie. We hebben toen niet alleen mensen vervangen, maar ook ingezet op organisatieontwikkeling. We begonnen bij de vragen ‘wat willen we en wat is ons doel?’ Onze visie is om bij te dragen aan sterkere buurten. Daarom staat alles wat we binnen Rochdale doen in het teken van positieve bijdragen aan de buurt."

"Je kunt dit wel roepen, maar je medewerkers moeten het uiteindelijk doen. Zij zitten in die buurtteams. Daarom hebben we ingezet op verantwoordelijkheid laag in de organisatie. Je moet medewerkers de ruimte geven. Een mooi voorbeeld vind ik de medewerkers die een buurtteam zijn gestart in de Dobbebuurt in Amsterdam-West. Daar waren bewoners het vertrouwen in ons totaal verloren, omdat renovaties meerdere malen waren uitgesteld. Deze medewerkers besloten om weer gewoon een locatie in de buurt te openen. Natuurlijk komen er nu meer klachten, maar het vertrouwen komt langzaamaan weer terug. Eerst kregen we niet één melding. In de praktijk zijn we nu veel efficiënter. Kleine problemen kunnen we nu oplossen voordat het grote problemen worden. Dat scheelt tijd, geld, energie en vergroot het vertrouwen van bewoners in onze organisatie. Daar is geen projectplan voor nodig, maar speelruimte voor en vertrouwen in je medewerkers. Men denkt altijd dat werken aan leefbaarheid Rochdale heel veel geld kost, maar dat valt reuze mee. Ik zeg altijd: je moet samenwerking zoeken. Gebruik je partners in andere domeinen. We zijn zakelijk waar nodig, zodat we tijd hebben om te werken aan de wezenlijke dingen.”

Verwacht u dat er met de kabinetsformatie meer ruimte komt voor jullie koers?

“We zijn aan het lobbyen voor een integrale wijkaanpak. Het zou mooi zijn als de ambitie om samen te werken aan kwetsbare buurten terechtkomt in het regeerakkoord. Wij hopen daarbij dat er specifiek geld vrij komt voor de zestien kwetsbare gebieden. Ook zien we graag een minister van Wonen of Wijken terug, met voldoende budget. Iemand die coördinerend kan optreden en doorzettingsmacht heeft. Geen buurt is hetzelfde. Daarom pleiten we voor een instrumentenkoffer vol wet- en regelgeving waar je uit kunt halen wat je nodig hebt. Als we duidelijk weten te maken wat een integrale wijkaanpak oplevert voor de kwetsbare gebieden en hun inwoners, verwachten we dat er de komende tijd meer aandacht vanuit het Rijk komt. We blijven hierbij de verbinding zoeken tussen de verschillende domeinen en partijen.”