So, you are an Urbanist?!

Verslag Urbanism Week, TU Delft georganiseerd door Studievereniging Polis

Volgens Soja zijn in de afgelopen 40 jaar de stad en het denken over de stad radicaal veranderd. In een poging tot een goede naam te komen voor die nieuwe constellatie, noemde hij in 2000 zijn boek ‘Post-Metropolis’. Ook namen als ‘New Urban Form’, ‘Post-Fordist City’, ‘Information City’ en ‘Neo-Liberal City’ hebben de afgelopen jaren de revue gepasseerd, maar Soja is er nu van overtuigd dat ‘regional urbanization’ het enige juiste woord is. Soja beweegt daarmee weg van het metropolitane denken en de bijbehorende extravaganza van ‘starchitects’ en ziet een verschuiving naar de opkomst van grote, stedelijke regio’s als netwerken. Sinds 2007 woont de meerderheid van de mensheid in steden. Inmiddels zijn er zo’n 500 ‘megacity regions’, regio’s met meer dan een miljoen inwoners tot uitschieters van zelfs 75 miljoen inwoners. De altijd prachtig formulerende Soja besloot zijn bijdrage met de aanbeveling aan megaregio’s om te werken aan sterke netwerken, zowel intern als onderling.

Maarten Hajer, hoogleraar Bestuur & Beleid aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving, ziet een belangrijk rol voor stedelijke regio’s bij het halen van duurzaamheidsdoelstellingen. Zeker na het mislukken van de Kopenhagen-conferentie in 2010, waar landen het niet met elkaar eens konden worden. Initiatieven vanuit de steden en stedelijke regio’s, zoals de C40 Cities (Climate Leadership Group), wijzen nu de weg. Maar de omkering gaat verder, volgens Hajer, die constateert dat planning van een topdown-benadering verandert in een bottomup-aanpak. Er komt meer zeggenschap bij burgers te liggen, daarbij geholpen door de mogelijkheden van de digitale revolutie. De overheid kan initiatieven van onderop steunen door een versoepeling van de regelgeving en een prikkeling tot innovatie. Ook financiële prikkels kunnen worden ingezet, zoals fiscale maatregelen en het instrument van beprijzing. De overheid speelt ook een belangrijke rol in het monitoren van verandering en het geven van feedback. Zijn verwachting is dat in de toekomst het verschil zal worden gemaakt door competitieve regio’s.

Landschapsarchitect Adriaan Geuze bracht een show van West 8-projecten op het toneel. Zijn bureau is één van de laatste grote ontwerpbureaus die zich nog top down ‘starurbanism’ kunnen veroorloven. Interessant was Geuze’s definitie van urbanisme als de discipline waar architectuur, infrastructuur en landschap bij elkaar komen.

Hoogleraar Cultuurfilosofie René Boomkens sloot de laatste middag af met zijn blik op de verschuivende rol van de stedenbouwkundige. Hij vat het samen als een verschuiving van demografie naar antropologie, van functie naar gebruik, van ruimte naar tijd en van de traditionele rol van planner naar iets wat nog het best een ‘ruimtelijk curator’ zou kunnen worden genoemd. Hij pleit voor ‘slow urbanism’, waarin we gebruik maken van een cultuur van improvisatie en hergebruik van lege gebouwen. Stedenbouw is als het temmen van de tijd in plaats van het temmen van de plek.

Stedenbouwers zijn al jaren erg druk met het (her)definiëren van hun werkveld. Maar in plaats van zwelgen in hun eigen identiteitscrisis, kunnen ze veel beter de straat op gaan en zoeken naar de échte opgaven en daar een goed antwoord op formuleren. Beter de handen uit de mouwen daar waar een bijdrage te leveren valt, dan antwoord proberen te geven op de vraag wie ze eigenlijk zijn en wat ze behoren te doen. In het laatste panel vat Joost Schrijnen de basis nog een keer mooi samen: je hebt een bescheiden rol en een grote invloed. Daarbij maak je gebruik van je vakmanschap (pleidooi Han Meyer) en breng je (volgens Adriaan Geuze) je visie mee in het proces. Daar kunnen we mee aan de slag.