Analyse Is natuurinclusief bouwen nóg een extra ambitie bovenop de grote stapel? Nee, betoogt Ingrid Sloots van Nest architect voor de dieren. In deel 3 van de serie over natuurinclusief bouwen legt zij uit dat zelfs sociale woningbouw prima ermee uit de voeten kan, met dank aan standaardisatie en prefab bouwen.
Natuurinclusief bouwen is één van de wensen die in de afgelopen jaren is toegevoegd aan de toch al lange lijst van gemeentes om een projectontwikkeling te mogen uitvoeren. Additionele maatregelen van die wensenlijst zorgen doorgaans voor extra kosten.
De kosten voor het realiseren van natuur-inclusieve maatregelen zijn echter relatief klein, zeker in verhouding tot de totale projectkosten. Zo kun je voor 150 euro per woning al een goede basis leggen met ingebouwde nestvoorzieningen. Het toevoegen van groene daken, wadi’s en meer bomen en struiken geeft meer kosten (zo’n 50 euro per m2 voor een groen sedumdak tot 100 euro per m2 voor een meer intensief groen dak met struiken, planten en bomen; bekijk hier alle maatregelen), maar zorgt ook voor waardeverhoging en een verbeterd leefklimaat met betere thermische en geluidsisolatie, minder wateroverlast en een prettiger aanzicht.
Sneller overtuigen
Kosten voor natuurinclusief bouwen, zoals de extra expertise die nodig is in het team en de kosten voor realisatie van de maatregelen, zal je als projectontwikkelaar initieel zelf dragen. De bijbehorende activiteiten zijn soms namelijk verplicht vanuit de wet Natuurbescherming.
Die investeringen kunnen zich wel terugbetalen. Natuurinclusief bouwen kan namelijk waardeverhogend zijn voor woningen en huren in het hogere segment, doordat het leefklimaat wordt verbeterd en meer mensen op een prettige, groene plek willen wonen. Ze kunnen ook kostenverlagend zijn voor het project, doordat je de gemeente gemakkelijker en sneller kunt overtuigen van de waarde die het project bijdraagt aan de stad. Bovendien: kosten voor het stedenbouwkundig ontwerp, de architect en het ecologisch onderzoek zal je altijd al hebben. Vanuit Nest hebben we verder een aantal gratis tools ontwikkeld die je al een deel van de benodigde expertise kunnen geven, zoals een rekentool voor de puntensystemen van gemeentes.
Ook voor sociale woningbouw
Bij sociale huur kan natuurinclusief ontwikkelen lastiger zijn, omdat de financiële ruimte er bij de huurders niet altijd is om deze meerprijs te betalen. Tegelijkertijd is de verplichting vanuit de wet natuurbescherming voor woningcorporaties zeker zo relevant. Zij zullen daarom met een projectontwikkelaar willen werken die hen ontzorgt om te voldoen aan de eisen van deze wet en om leefbare, gezonde omgevingen te creëren voor huurders.
Zo durfde woningcorporatie Welbions het aan om samen met Dura Vermeer en Nest te werken aan een pilot om 16 sociale huurwoningen in de wijk Weidedorp in Hengelo op duurzame en natuurinclusieve wijze te slopen en als nieuwbouw opnieuw te realiseren. Via ontwerpend onderzoek kwamen we tot meerdere opties om zowel ingebouwde, als meer flexibele opbouwvoorzieningen voor dieren toe te voegen aan deze ‘Blokje Opnieuw’-prefabwoningen. Als architect voor de dieren lieten we daarmee zien wat er allemaal mogelijk was. De woningcorporatie maakte daaruit vervolgens een keuze die voor hen passend was.
Dit konden we doen op basis van het ontwerp van de woningen dat door architecte Mireille Langendijk was gemaakt. Zo ontstond er een ‘menukaart’ waar Welbions uit kon kiezen op basis van het beschikbare budget, het duurzaamheidsbeleid en de eventuele verplichtingen vanuit de wet natuurbescherming.
Doordat dezelfde ontwerpen als sloop-nieuwbouw-product op meerdere locaties kunnen worden uitgevoerd en het dus een schaalbare oplossing is, zijn de kosten van zo’n ontwerp per woning gering. De nestkasten passen hierin bovendien veel beter bij de rest van de architectuur, zijn als modules toe te passen, en de kosten per nestkast zijn nauwelijks hoger dan die van een standaard product.
Conclusie: op weg naar overbodigheid
In de afgelopen jaren is het aantal maatregelen en wensen vanuit de gemeente toegenomen. Daarbinnen kunnen de kosten voor de natuurinclusieve maatregelen overzichtelijk blijven door schaalbare oplossingen uit te werken. Dezelfde architectuur voor de dieren wordt dan meermaals toegepast. Door te standaardiseren in het ontwerpproces en prefab te bouwen, zorgen we dus voor veel meer woningen, ook voor dieren, tegen nauwelijks meerkosten. Zo wordt zelfs voor sociale woningen natuurinclusief bouwen mogelijk.
Keuze en variatie blijven bij modulaire toepassingen mogelijk via een menukaart van ontwerpoplossingen. Met de toevoeging van groen kan daarbij een nog gevarieerder beeld voor het gebied gecreëerd worden, terwijl er wel efficiëntie in de bouw zit. Een architect die bekend is met de wensen van de verschillende diersoorten kan deze opties ook mee ontwerpen vanaf het begin, zodat er niet meer partijen aan tafel komen en er dus geen sprake is van meer complexiteit.
Wij kijken daarom uit naar een toekomst waarbij wij als Nest overbodig zijn, omdat de kennis over efficiënt natuurinclusief bouwen gemeengoed is geworden en er vanuit impact ontwikkeld en gebouwd wordt.
Cover: ‘Daktuin in Amsterdam-Zuid’ door Nanda Sluijsmans (bron: Flickr)
Door Ingrid Sloots
Ingrid Sloots is directeur en adviseur natuurinclusief bouwen bij Nest Natuurinclusief. Zij is tevens Ambassadeur Natuurinclusief Bouwen bij de provincie Zuid-Holland.
