Nieuws ANALYSE Hoewel een grondtransactie eruitzag als staatssteun aan Real Madrid, oordeelt het Europese Gerecht dat de voetbalclub niets hoeft terug te betalen. “Een volledige analyse van de omstandigheden van het geval is cruciaal”, concludeert advocaat gebiedsontwikkeling Manfred Fokkema.
Eind mei was in diverse media te lezen dat voetbalclub Real Madrid door een beslissing van het Europese Gerecht geen 18,4 miljoen euro hoeft terug te betalen. Dit zou ontvangen zijn als ongeoorloofde staatssteun voor een grondtransactie. Wat ik in deze wedstrijdverslagen niet las, is de voor de praktijk van gebiedsontwikkeling belangwekkende oorzaak van deze uitspraak.
Overtreding met protest
Allereerst een korte samenvatting van het wedstrijdverloop. Volgens de Europese Commissie (EC) had Real Madrid miljoenen aan staatssteun ontvangen. De club zou - in de kern beschouwd - in 2011 een kavel grond tegen een veel hogere koopsom hebben weten 'te verkopen' aan de stad Madrid, dan waarvoor die grond in 1998 van de lokale overheid was gekocht. Deze grond bleek niet geleverd te kunnen worden aan Real Madrid, hetgeen voor partijen aanleiding was tot het aangaan van een schikkingsovereenkomst. Daarbij steeg de grondwaarde van het perceel met ettelijke miljoenen.
De EC constateerde dat er met deze grondwaardestijging sprake was van een overtreding van de Europese staatssteunregels en gaf de voetbalclub een kaart met directe gevolgen: de vermeende staatssteun van 18,4 miljoen euro diende terugbetaald te worden. Real Madrid protesteerde en stapte naar de Europese scheidsrechter om de EC buitenspel gezet te krijgen.
Market Economy Operator-toets
Het Europese Gerecht geeft Real Madrid nu gelijk. De Europese arbiter concludeerde eind mei dat de EC niet bewezen heeft dat er sprake was van een voordeelverstrekking aan Real Madrid. Als dit laatste door de EC niet aangetoond is, dan is er ook geen bewijs van een staatssteun-overtreding. Niet Real Madrid, maar de EC staat hierdoor buitenspel. Zij krijgt zelfs een rode kaart: er gaat een gerechtelijke streep door de terugbetalingsverplichting die door de Europese staatssteunwaakhond was opgelegd.
Het Europese Gerecht komt tot deze conclusie, omdat de EC haar staatssteun-onderzoek niet op de juiste wijze verricht zou hebben. Zij keek alleen naar de waarde van de verkochte grond, maar hield geen rekening met alle aspecten van de transactie en de context daarvan, waaronder de (niet door de EC op waarde getaxeerde) levering van andere gronden aan Real Madrid door de gemeente. De EC heeft dus geen volledige analyse verricht naar alle relevante omstandigheden van het geval, terwijl zo’n Market Economy Operator-toets wel vereist is om staatssteun te staven.
Cruciale analyse
Door een MEO-toets na te laten (of deze niet op de juiste wijze uit te voeren), kan niet worden geconcludeerd dat er sprake is van een voordeelverstrekking, laat staan dat er sprake zou zijn van bewezen staatssteun. De vergelijking gaat daarbij op met de eerder op Gebiedsontwikkeling.nu besproken gebiedsontwikkelingskwestie Damplein te Leidschendam-Voorburg. Ook toen voerde de EC volgens het Gerecht geen juiste MEO-toets uit. De EC koos er daarna voor om een herkansingswedstrijd te spelen. Na het doen van een nieuwe MEO-toets, concludeerde zij dat er bij het Damplein toch geen sprake was geweest van staatssteun.
De Real Madrid-uitspraak bevestigt eens te meer dat bij de vraag of er bij (een wijziging van) een project- of gebiedsontwikkeling sprake is van ongeoorloofde staatssteun, het niet alleen aankomt op de waardebepaling van betrokken grondtransacties als zodanig. Cruciaal is een volledige analyse van de contractuele - en contextuele aspecten, oftewel de omstandigheden van het geval.
Bekijk hier de Real Madrid-uitspraak (GvEA 22 mei 2019, ECLI:E2U:T:2019:346)
Cover: ‘Photo by Vienna Reyes on Unsplash’ door Vienna Reyes (bron: Unsplash) onder CC0 1.0, uitsnede van origineel
Door Manfred Fokkema
Advocaat project- en gebiedsontwikkeling bij Infense advocaten
