Opinie Het CBS heeft jarenlang te lage voorspellingen gedaan over de bevolkingsgroei. Daardoor hebben provincies en gemeenten de woningbehoeften op lange termijn te laag ingeschat. Dit heeft een rem gezet op de woningbouw, meent Jos Feijtel, lid van het BZK-expertteam Woningbouw. Remmen los en gas geven, luidt zijn boodschap.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft met name het saldo immigratie stelselmatig onderschat, ondanks waarschuwingen van veel kanten. Intussen zitten we met een concrete achterstand, een daadwerkelijk woningtekort van 300.000 woningen. Door de ramingen nu bij te stellen op basis van de gegevens van de afgelopen jaren zien we twee zaken: we zullen aanmerkelijk meer woningen moeten bouwen dan tot nu toe werd gedacht. Maar ook: de totale bevolking van ons land gaat zeer waarschijnlijk tot 2060 ook niet meer krimpen. En dus hoeven we (in de meeste regio’s) ons niet meer in te houden omdat er gevaar voor leegstand op termijn zou dreigen.
Virus
Vooropgesteld: er zijn meer oorzaken van het huidige woningtekort. Maar de CBS-prognoses hebben wel veel kwaad aangericht: alsmaar te laag, alsmaar een minimale bijstelling, maar nu dan toch een ruiterlijke erkenning dat we veel meer inwoners moeten verwachten en dus ook dat er veel meer woningen zullen moeten bouwen.
Met de woningbouw gaat het toch al slecht door de problemen met zeker met stikstof en Pfas. Hoe kon de CBS-invloed zo desastreus uitpakken? Provincies en gemeenten bepalen hoeveel en welke woningen nodig zijn. Zij baseren zich daarbij op woningbehoefteonderzoeken die uiteindelijk alle weer zijn gebaseerd op de CBS-prognoses. Daarbij was de boodschap met name tijdens de jongste crisis dat niet voor de leegstand-op-termijn moeten bouwen. De prognoses lieten immers vaak zien dat na 2030 er in veel regio’s een achteruitgang van het aantal huishoudens zou plaatsvinden. Ergo: minder woningen nodig. Dat virus heeft de woningbouw totaal genekt.
Landelijk kwam daar nog bij de zogeheten ‘Ladder voor duurzame verstedelijking’. Een regel die gemeenten verplicht om als ze met een nieuw plan willen beginnen, eerst aan te tonen dat dat niet ergens in de regio binnenstedelijk kan worden gerealiseerd.
Te veel rempedalen
Door het hele land (met gedeeltelijke uitzondering van de Metropoolregio’s) zagen we een rempedaal-cultuur ontstaan: bouw niet te veel! Met name een aantal provinciale besturen ging op de rem staan. In combinatie met de voorrang voor binnenstedelijk bouwen, werden te weinig bestemmingsplannen voor woningbouw voorbereid. Daar plukken we nu de wrange vruchten van: een acuut woningtekort van 300.000 woningen.
Is dat veel? Ja, dat is heel veel als we zien dat we volgend jaar en ook het jaar daarna waarschijnlijk niet meer dan gemiddeld 40.000 tot 50.000 woningen zullen bouwen, terwijl we er volgens het Woonakkoord circa 75.000 per jaar moeten realiseren. Dus lopen we elk jaar nog weer een grotere achterstand op.
Gas geven
Het roer moet nu echt om. Een paar maanden geleden nam de Tweede Kamer bijna een motie aan om de regels van de Ladder voor duurzame verstedelijking af te schaffen. Dat gaf veel commotie en dus kwam er een afgezwakte motie: binnenstedelijk en bij Openbaar Vervoerlocaties mag je zonder veel problemen bouwen. Het is nu tijd om de Ladder helemaal af te schaffen. Er is geen reden om te veronderstellen dat we te veel woningen bouwen. En provincies kunnen altijd blijven sturen als gemeenten in strijd zouden komen met een ‘goede ruimtelijke ordening’. Nu de nieuwe CBS-cijfers er zijn, moet voor alle betrokkenen het motto zijn: gas geven.
Cover: Photo by Joeri van den Ende on Unsplash
Cover: ‘Rotterdam_Photo by Joeri van den Ende on Unsplash’ door Joeri van den Ende (bron: Unsplash) onder CC0 1.0, uitsnede van origineel
Door Jos Feijtel
Adviseur versnelling woningbouw
