Nieuws In het jaar waarin het begrip antifragiliteit zijn weg vond in de wereld van de ruimtelijke ontwikkeling, zijn er de nodige stappen gezet op weg naar nieuwe processen en werkwijzen. Niet langer roepen we vooral dat we het ánders gaan doen, uit de oogst van 2014 blijkt dat veel van die verandering al in gang is gezet. Dat vraagt om nieuwe competenties van professionals én van het leiderschap. Een aantal projecten zoals Buiksloterham Amsterdam en Rotterdam Central District loopt daarin voorop en boekt successen. Gebiedsontwikkeling.nu kijkt terug op het jaar met de drie best gelezen artikelen plus een brede selectie uit de meest lezenswaardige artikelen. Wij wensen u alvast veel kansen, verbindingen, integraliteit en vooral: antifragiliteit in het nieuwe jaar.
We openden dit jaar met de vraag: hoe te leven en handelen in een wereld vol onzekerheden? Hoe kunnen we rekening houden met deze nieuwe basisconditie? De verwachtingen zijn gespannen. Ondanks de onzekere markt wordt de veerkracht steeds tastbaarder en ontstaan er nieuwe handelingsperspectieven. Het boek ‘Zwarte Zwanen’van Nassim Nicolas Taleb waarin het woord antifragiel wordt gemunt, vindt zijn weg in de ruimtelijke ordening. Al ziet hoogleraar Grootstedelijke Vraagstukken Zef Hemel veel planners er nog niet naar handelen. Hij haalde Taleb aan in een recente blog. Processen moeten meer ‘bottom up’ worden georganiseerd en er is een lichtere sturingsmethode nodig, met minder regels en beleid. Ingrijpen is alleen nodig als er iets ernstig mis dreigt te gaan. Een belangrijke aanname is het uitgaan van meerdere opties: er leiden immers vele wegen naar Rome. Evenals plezier beleven aan chaos, het toelaten van holistisch denken en koesteren van kleinschaligheid. Zo ontstaat de grootste kans om te profiteren van gelukkig toeval. Jammer alleen dat managers en ook planners – Taleb noemt ze ‘fragilistas’ – nog steeds precies het tegenovergestelde doen, aldus Hemel.
Ruimte voor experiment
De directeuren van de stedelijke diensten van de drie grote steden zijn echter een eind op de goede weg. Gebiedsontwikkeling.nu vroeg ze naar het nieuwe leiderschap en bijbehorende competenties in een wereld waarin niets meer gesneden koek is. Cis Apeldoorn (Amsterdam), Astrid Sanson (Rotterdam) en Wil van der Hoek (Den Haag) noemden samenwerken, uitvoeringsgerichtheid en een professionele opstelling inclusief zelfreflectie als belangrijkste nieuwe competenties. Voor het leiderschap betekent dat vooral een coachende opstelling, het voortdurend bespreekbaar maken van alles wat er in de organisatie leeft. Medewerkers moet de rust en ruimte worden geboden om te leren, te experimenteren en daarbij ook fouten te maken. Bovendien moeten directie en managers maatwerk en kleinkorreligheid kunnen implementeren in de organisatie. Voor hun medewerkers betekent dit dat problemen concreet en behapbaar worden gemaakt, zodat ze de volgende stap kunnen zetten. De nieuwe professional ziet zelf toe op zijn werk en neemt zelf verantwoordelijkheid voor wat hij doet. Hij kijkt met een integrale blik, legt verbindingen en ziet kansen in plaats van beren op de weg. Hij mag zelfs het initiatief nemen om af te wijken van de regelgeving, als die ingaat tegen zijn professionele intuïtie over de belangen in een gebied. Het is een zoektocht die de leiders samen met hun medewerkers moeten aangaan, met als bottom-line: geef je mensen de kans om initiatief te nemen zonder vantevoren te bedenken wat er allemaal mis kan gaan.
Ruimte voor lokaal initiatief
Gebiedsontwikkeling.nu volgde dit jaar een aantal projecten met veel ruimte voor lokaal initiatief: Waalfront Nijmegen, Buiksloterham in Amsterdam en het Zomerhofkwartier in Rotterdam. Het zijn projecten die in opzet en organisatievorm dicht in de buurt komen van het ideaal van Taleb. In korte tijd is hier veel bereikt.
Een aantal van de belangrijkste lessen uit deze projecten:
- Ontwikkelaars: zoek contact en werk samen, wissel kennis uit en vergroot samen de aantrekkingskracht van het gebied. Ontwikkel in stapjes.
- Corporaties: Stel de klantvraag centraal, lever maatwerk en ontwikkel in stapjes. Geen grondpositie en toch bijdragen aan gebiedsontwikkeling? Ga uit van de eigen kracht: aantrekkingskracht op huurders/kopers, kennis van goedkoop bouwen en leggen van verbindingen.
- Gemeenten: wees flexibel in programma en organisatievorm (kleine teams met juiste disciplines). Ga bovendien creatief en experimenteel om met regelgeving en het verdelen van verantwoordelijkheden. Draag bij aan zekerheid voor kopers door helderheid te scheppen over het tijdspad. Durf op je handen te zitten.
- Voor alle partijen geldt: kies je partners zorgvuldig. Selecteer op kennis van en binding met het gebied, op het netwerk dat ze meebrengen en op communicatieve vaardigheden, luisterend vermogen en ondernemerschap.
Top 3 best gelezen artikelen 2014
De artikelen over nieuwe competenties en leiderschap in gebiedsontwikkeling en het vernieuwende project ZoHo in Rotterdam behoren tot de top 3 van meest gelezen artikelen op Gebiedsontwikkeling.nu van dit jaar. Ons redactioneel over perspectieven voor de oplevende woningmarkt staat op de eerste plaats.
1 The only way is up - zeven perspectieven op de woningmarkt. Over de trends voor de komende jaren in een opkrabbelende woningmarkt, zoals de opkomst van de beleggershuurwoningen. Van commentaar voorzien door Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems TU Delft.
2 ZoHo Rotterdam: Innoveren door leren verbinden en creëren.
3 Nieuwe competenties en leiderschap in gebiedsontwikkeling.
Naast deze top 3 een selectie van andere lezenswaardige en onverminderd actuele artikelen, voor onder de kerstboom.
Voor liefhebbers van Rotterdam
Rotterdam staat dit jaar in de top-10 van steden die je gezien moet hebben wereldwijd, volgens de befaamde Lonely Planet-gids. Met de oplevering van het Centraal Station, de Markthal en De Rotterdam viert de stad architectonische successen. Gebiedsontwikkeling.nu volgt het debat dat in de stad wordt gevoerd over de richting van haar verdere stedelijke ontwikkeling.
Een project waarover u gelezen moet hebben is Rotterdam Central District: het mixen van global en local
Onder de slogan ‘Make it Happen’ kiest Rotterdam voor het bieden van ruimte. Dit kwam mooi naar voren op het recente StadsMakercongres en op de bijeenkomst Laboratorium Rotterdam
Financiering, regionale economie en regionale samenwerking
- Regionale economie, laveren tussen bottom up waardecreatie en top-down conceptontwikkeling
- Bij maatschappelijke baten gaat het om meer dan euro's, de overheid heeft per definitie de taak om onrendabel te investeren
- De redactie ontsluit in samenwerking met de Master City Developer (MCD) elke maand een afstudeerscriptie. Naar een effectievere bedrijventerreinenmarkt: coöpetitie als strategie voor regionale samenwerking.
/artikelen/naar-een-effectievere-bedrijventerreinenmarkt-coopetitie-als-strategie-voor-regionale-samenwerking
Cover: ‘2014.12.16_Terugblik op het jaar van de antifragiliteit’
Door Anne Luijten
Voormalig hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu
Door Agnes Franzen
Strategisch adviseur SKG/TU Delft en medeoprichter/hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu (2010-2017)
