Van de Hofstad tot de Leidse regio: ruimtelijke uitdagingen in een dichtbevolkt gebied

Vanaf station Den Haag HS fiets je dwars door Den Haag Zuidwest, een naoorlogs stadsdeel waar een grootschalige verdichtingsopgave gepaard gaat met de nodige ingrepen op sociaal vlak en gezondheid. Deze wijk heeft dermate veel aandacht nodig dat het Rijk er al enkele jaren direct bij betrokken is, met het Nationaal Programma Den Haag Zuidwest. Ook het nieuwe kabinet heeft de nodige aandacht voor de wijk, zoals blijkt uit de locatiekeuze voor een van de eerste werkbezoeken van de nieuwe minister van VRO, Mona Keijzer (BBB).

Trek westwaarts richting Kijkduin, de tweede badplaats van de stad. Badplaatsen hebben vanwege hun ligging per definitie veel potentie, maar op veel plaatsen zorgt een combinatie van onsamenhangende plannen en achterhaalde architectuur ervoor dat deze potentie niet uit de verf komt. Met Kijkduin probeert de gemeente het over een andere boeg te gooien. De badplaats onderging de afgelopen jaren een totale vernieuwingsslag, van de bouw van luxueuze appartementengebouwen tot en met een compleet nieuwe inrichting van de openbare ruimte. De eerste reacties zijn positief – kijk met eigen ogen of je het daarmee eens bent.

Via de boulevard van Scheveningen – die momenteel ook een bescheiden vernieuwingsslag ondergaat – en het prachtige duingebied bereik je de boulevard van Katwijk. Aan de linkerzijde zien we een geslaagd voorbeeld van integrale gebiedsontwikkeling. Toen in 2003 bleek dat de Nederlandse kust op meerdere plekken onvoldoende bescherming bood, met Katwijk als een van de zwakke schakels, heeft men adequaat gereageerd. Het resultaat is een nieuwe zeewering met diverse wandelpaden er bovenop en een ondergrondse parkeergarage erin verstopt. Het project laat mooi zien dat je voor integrale gebiedsontwikkeling niet altijd alles met alles moet verbinden, maar soms juist een klein aantal functies heel goed moet vervlechten.

Terwijl je het binnenland intrekt, voer je een korte landing uit bij een tweede voorbeeld van rijksregie avant la lettre: het voormalig Marinevliegkamp Valkenburg in Katwijk. Hier moet een gigantische nieuwe wijk genaamd Valkenhorst verrijzen, met circa 5.600 nieuwe woningen. De grond is in het bezit van het Rijksvastgoedbedrijf, die samen met de provincie, gemeente Katwijk, KCAP en BPD een plan voor het gebied heeft opgesteld. De eerste palen hadden al in de grond moeten zitten maar zijn vertraagd doordat protesten tot aan de Raad van State worden bevochten, onder meer vanwege de impact op omliggend groen. Lees daarom van tevoren dit artikel om toch nog een voorstelling te krijgen van de potentiële toekomst van het gebied.

In het daaropvolgende stuk van de route wordt zichtbaar hoe een significant deel van de woningbouwopgave in dit volgebouwde stuk Nederland wordt aangepakt: niet via grootschalige nieuwe dorpen en wijken maar middels kleinere projecten, op die plekken waar dat nog mogelijk is. Je doorkruist achtereenvolgend Oegstgeest aan de Rijn, met circa 1.250 woningen gebouwd in samenwerking tussen BPD en de gemeente; Het Fortuyn Voorschoten, waar SYNCHROON 226 woningen bouwt en Park Allemansgeest Voorschoten, een nieuwe Jugendstil-wijk van 680 woningen die eerder is besproken in de GO Zomertour.

Tussendoor krijg je nog wat contrast mee in de vorm van het Leiden Bio Science park. De afgelopen 40 jaar is dit gebied van een lege polder uitgegroeid tot Nederlands grootste innovatiedistrict op het gebied van Life Sciences & Health, bekend onder meer van de ontwikkeling van het Janssen corona-vaccin. Ook dit gebied is momenteel in ontwikkeling. De gemeente en de universiteit hebben de ambitie er een levendige stadswijk van te maken, waar naast innovatie ook veel ruimte moet zijn voor wonen en groen.

Tenslotte kun je langs de Vliet even bijkomen van al deze ontwikkelingen om als kers op de taart de Binckhorst in te duiken, een gebied dat op dit platform weinig introductie meer behoeft. Het veelvoud aan hijskranen dat je al van verre ziet opdoemen, maakt duidelijk dat dit gebied momenteel volop in ontwikkeling is. Dat maakt het een prima moment voor een bezoek. Ervaar met eigen ogen hoe prijzige nieuwe woontorens hier zij aan zij staan met oude industrie. Een laatste tip: sluit de tocht af met een biertje bij Kompaan, na 65 km heb je het verdiend.