Van infrastructuur naar gezonde gebiedsontwikkeling: de Groene Loper in Maastricht

Jos Geurts, manager Gebiedsontwikkeling van het A2 project, neemt de deelnemers mee de Groene Loper op. Onder hen bevindt zich universitair docent (onder meer van de MCD) en onderzoeker Wouter Jan Verheul. “De Groene Loper is voor iedereen die wil leren van gebiedsontwikkeling een prachtige casus”, stelt hij. “Wat begon als een fysieke aanleiding, de ondertunneling van de A2, is een stimulans voor sociale en economische ontwikkeling geworden. Het heeft effect op de gezondheid van bewoners, wijken worden weer met elkaar verbonden, en er wordt nagedacht over een school aan de Groene Loper. In ons vakgebied noem je dat integrale gebiedsontwikkeling.”

Tijdens het nagesprek zijn deelnemers benieuwd hoe de participatie en communicatie werd georganiseerd tijdens het ingrijpende project. “We hebben vanaf het begin alle partijen betrokken”, antwoordt Geurts. “Zowel bewoners, buurtplatforms en bedrijven als bestuurders en de gemeenteraad. Ook als er slecht nieuws was, zoals tijdens de crisis in 2008, zijn we in gesprek gebleven.” Wat is hierin een belangrijke les die de gebiedsontwikkelaar heeft geleerd? Geurts vertelt hoe hij ontdekte dat te rationeel in gebiedsontwikkeling opereren een valkuil kan zijn, vanuit de gedachte te weten wat voor iedereen goed is. “Ik stem tegenwoordig mijn verhaal meer af op de emoties die spelen bij mensen. In het begin moesten we regelmatig vertellen over de sloop van gebouwen. Dat brengt veel teweeg bij bewoners en daar moet je ook oog voor hebben. Tegelijkertijd wil je bij sommige onderwerpen juist een expert aan het woord laten, zoals over de luchtkwaliteit.”

Wat kost niets doen?

“Hoe ga je op zo’n moment om met ‘de mondige burger’, die soms inspraakmomenten domineren en niet per se representatief zijn voor de wijk?”, vraagt een van de aanwezigen. Geurts: “Door hen al vroeg bij je plannen te betrekken. Niet met massale inspraakavonden, maar met bijvoorbeeld co-designsessies. Dankzij het opgebouwde vertrouwen is er altijd een goede opkomst. We hebben omwonenden gevraagd welke kansen en mogelijkheden zij zien. Hierbij kwam gezondheid steeds terug. Dit concept sluit mooi aan bij de ambities van de Rijksoverheid. En het is een aantrekkelijker woord dan vakjargon als ‘duurzaamheid’ of ‘circulariteit’. Wij keken vervolgens naar financiering en ondersteuning. Op die manier is de Gezonde Groene Loper ontstaan.”

Foto: Aron Nijs Fotografie - Fietsers 

Vanuit die gezonde groene loper is er aandacht voor ‘positieve gezondheid’: het gebied moet bewoners bijvoorbeeld prikkelen om meer buiten te zijn en te bewegen. Ook is er meer aandacht voor zorg van mensen in een kwetsbare positie. Een les die Geurts hieruit trok, is dat je een fysiek project zoals de ondertunneling als een maatschappelijke opgave moet zien. “Gebiedsontwikkeling brengt veel kosten met zich mee, maar het levert ook enorm veel op. En dat gaat verder dan alleen de stijging van de huizenprijzen. De maatschappelijke meerwaarde is misschien niet in geld uit te drukken, maar bedenk ook wat het je kost als we niets doen.”

Ook docent Verheul is onder de indruk van het project en het proces rondom de Groene Loper. “Allerlei partijen en bewoners hebben onderhandeld en samengewerkt aan iets dat begon als een fysieke opgave – de ondertunneling van een snelweg – en gegroeid is naar een stedelijke gebiedsontwikkeling, inclusief allerlei sociale en economische opbrengsten en een aanjagende werking voor onderwijs en gezondheid.”

Cover: Aron Nijs Fotografie - Luchtfoto Maastricht