Station Hoorn: van niemandsland tot waardevol mobiliteitsknooppunt

Wat is de reden voor transformatie van dit gebied?

“Het denken over dit gebied kent al een lange geschiedenis. Hoorn is in de vorige eeuw flink uitgebreid met woonwijken. De groeikern werd in korte tijd drie keer zo groot. Maar rondom het station bleef het een achtergebleven gebied. Het is een soort niemandsland. Zoals gebruikelijk bij dit soort knooppuntontwikkelingen is er jaren gepraat over en gewerkt aan de plannen. Sinds we de samenwerking met NS Stations, de provincie Noord-Holland en ProRail in 2018 hebben geïntensiveerd, zijn we anders gaan denken. Daar is uiteindelijk het huidige plan voor de Poort van Hoorn uitgekomen. De raad heeft in december 2020 unaniem ‘ja’ gezegd op het stedenbouwkundig plan. Met Poort van Hoorn maken we de stad af en krijgt de regio een volwaardig mobiliteitsknooppunt.”

Wat is de essentie van dat nieuwe plan?

“Poort van Hoorn is een schoolvoorbeeld van knooppuntontwikkeling. Provincie Noord-Holland wil stationsgebieden beter benutten om de mobiliteit te verbeteren en kansen te creëren voor woningbouw. Dit is bij uitstek een gebied met mogelijkheden voor binnenstedelijke verdichting en anders omgaan met mobiliteit. Voor een optimaal ov-knooppunt verplaatsen we het busstation. Dit busstation is een belangrijke schakel in het regionale vervoer in West-Friesland en de kop van Noord-Holland. Voor auto’s en fietsen bouwen we een grote parkeergarage. Er komt een mooie entree richting de binnenstad. We willen de binnenstedelijke kwaliteit uitrekken richting het station. Bijzonder daarbij is een nieuwe brede brug over het spoor, ook wel ‘het podium’ genoemd, die echt als verblijfplek gaat fungeren. Het antieke materieel van de spoorlijn Hoorn-Medemblik wordt in nieuwe open loodsen veel beter zichtbaar. Dit alles is mooi te zien op de animatie van het stedenbouwkundig plan.”

Animatie stedenbouwkundig plan Poort van Hoorn

Een mooi verblijfsgebied waar mensen zich welkom voelen dus. Komt er nog meer?

“Jazeker. Hoorn heeft een grote woningbouwopgave, zowel voor bewoners uit de eigen stad en regio als voor mensen uit de Metropoolregio Amsterdam. Het is een prachtige plek, binnen 30 minuten ben je met de trein in Amsterdam. In Poort van Hoorn komen circa duizend woningen. Aansluitend bij onze doelgroepenverordening is de verdeling 30 procent sociaal, 30 procent middenhuur en 40 procent duurdere huur en koop. Hier komen dus kansen voor starters, maar ook voor senioren die willen doorstromen. Nieuw is ook het Huis van Hoorn, met 15.000 vierkante meter culturele en educatieve voorzieningen.”

Hoe is dit plan voor Poort van Hoorn tot stand gekomen?

“In eerste instantie hadden we vanuit de gemeente een plan uitgewerkt dat niet veel meer inhield dan de parkeergarage. Toen we dat in 2017 voorlegden aan NS en ProRail stuitte dat op bezwaren. Vanuit hun ervaringen met spoorzone-ontwikkeling in andere steden wilden zij veel verder gaan. Net als de provincie zagen zij de enorme potentie van dit gebied voor de stad. Ze gingen dus niet akkoord met ons plan en dat was voor ons een belangrijke les: als je zo veel afhankelijkheden hebt, moet je het écht samen doen. Daarom hebben we in 2018 een intensieve samenwerking opgezet met gemeente, NS, ProRail en de provincie. Dat helpt om elkaars belangen te zien en met elkaar te verbinden.”

Hoe is die samenwerking georganiseerd?

“We hebben een samenwerkingsvorm opgetuigd met verschillende teams waarbij alle partners zitting hebben op alle niveaus: bestuurlijk, strategisch en op projectniveau. Het succes hangt ook samen met de mensen, waarvan de meesten al langer bij het project betrokken zijn. Er is echt een gezamenlijke energie op dit project ontstaan. De opgave is complexer dan we in Hoorn gewend waren. We moeten dus kennis en capaciteit bij externe partners halen. Op advies van de NS hebben we partijen ingeschakeld waarmee zij goede ervaringen hadden. Met gebieds- en conceptontwikkelaar SITE Urban Development en landschapsarchitect Karres en Brands kregen we een team op eredivisieniveau. Ook onze aansluiting bij het programma Stedelijke Transformatie helpt. Dat is een mooie vindplaats voor inspirerende voorbeelden.”

Wat heeft die nieuwe samenwerkingsvorm opgeleverd?

“Knooppuntontwikkeling is een enorme puzzel. De helft van de grond in het transformatiegebied is van NS en ProRail, de andere helft van de gemeente. Toch beschouwen we het gebied nu als één geheel om tot een samenhangend plan te komen. Aan het einde zien we dan wel hoe we de grondposities gaan verdelen. Deze houding is doorslaggevend voor een haalbare businesscase. Op het voormalige parkeerterrein komt bijvoorbeeld een mooie woonwijk waarvan we positieve resultaten verwachten. Daarmee kunnen we tekorten compenseren in andere delen van het gebied. Met het verplaatsen van allerlei zogeheten ‘spoorse’ voorzieningen, zijn enorme bedragen gemoeid. Als we dat hadden afgebakend, waren we waarschijnlijk nooit tot een haalbaar plan gekomen.”

Wat is het tijdspad voordat er een schop in de grond gaat?

“Het stedenbouwkundig plan is eind 2020 vastgesteld door de gemeenteraad. De financiering is vrijwel rond door een bijdrage van 5,5 miljoen van de provincie en bijdrage vanuit de Woningbouwimpuls van 7,5 miljoen van het ministerie van BZK. Dit jaar werken we twee bestemmingsplannen uit, zodat we kunnen beginnen met de woningbouw. Daarvoor gaan we in gesprek met woningcorporaties en projectontwikkelaars. Daar is haast bij, want de woningbouw in 2023 starten is een voorwaarde van de woningbouwimpuls. De gehele transformatie gaat een jaar of tien in beslag nemen.”