Van stadsrand tot politieke aardverschuiving: dit was 2023

Tijd vliegt

Een blik op de artikelen die afgelopen jaar op Gebiedsontwikkeling.nu zijn verschenen, laat direct zien hoe snel de tijd ook in gebiedsontwikkeling-land gaat. Na een eerste kus ging het tweede verhaal over de invloed van de coronapandemie op de toekomst van Amerikaanse zakendistricten. Waar we in 2021 en 2022 nog midden in die pandemie zaten, kijkt het vakgebied nu vooral naar de gevolgen. Of dat nou de invloed van het woon-werkverkeer op de gemoedstoestand van forenzen is of gaat over het streven naar verdichting.

Woningen moeten gebouwd worden, maar hoe?

900.000 woningen, of toch een stuk minder omdat de bouw stilvalt? De woningmarkt was één van de meest besproken onderwerpen van dit jaar. Maar de discussie ging een stuk verder dan alleen de aantallen. Want hoe maximaliseer je die versnelling? Pak je het grondbeleid anders aan, geef je corporaties een grotere rol, zet je vol in op nieuwe woonvormen als erfdelen en de wooncoöperatie of ga je voor 35.000 nieuwe woningen in de polder?

Veel aandacht voor uitvoeringskracht

Heel gebiedsontwikkelend Nederland kwam ook dit jaar weer samen voor het SKG-jaarcongres met uitvoeringskracht voor een duurzame leefomgeving als centrale thema. Een begrijpelijke keuze, want het thema is het hele jaar niet meer uit de spotlights verdwenen. Goede samenwerking en vrije ruimte bleken belangrijke voorwaarden te zijn en tijdens de deelsessies van het jaarcongres was het thema ook de rode draad.

Nederlandse inspiratie

Van Den Helder naar Maastricht en van Goes naar Groningen (in de toekomst wellicht met de Lelylijn). 2023 liet zien dat Nederland vol staat met inspirerende gebiedsontwikkelingen en dat de toekomstige ontwikkelscenario’s minstens net zo inspirerend zijn. Alleen is de discussie of dit soort ontwikkelingen nou binnen- of buitenstedelijk moeten plaatsvinden nog steeds niet beslecht. Soms levert de ene variant meer op, dan moet er vooral weer worden in gezet op de ontspannen stad.

Circulair centraal

Circulariteit is natuurlijk allang geen nieuw begrip meer, maar kwam ook dit jaar vaak terug op Gebiedsontwikkeling.nu. Er was een kompas om voor richting in deze wereld te zorgen, een circulair werklandschap in het centrum van Utrecht en een speciaal symposium over circulaire gebiedsontwikkeling waar zowel dromers als doeners een plek kregen. En de vraag hoe je circulair ontwikkelt in een kleinere gemeente werd beantwoord.

Water en bodem sturend

Het is nog net 2022 als het kabinet besluit dat ‘water en bodem’ officieel sturend moet zijn voor gebiedsontwikkeling. Dat werd volgens menigeen hoog tijd, maar dan begint de invulling van wat dit principe precies inhoudt pas echt: van een beslisboom voor gebiedsontwikkelaars tot ontwerpcriteria en van stappenplannen tot bodemonderzoek in de klei. Wordt ongetwijfeld vervolgd bij het samenstellen van de nieuwe Nota Ruimte.

Stadsrand (plus extra straatje)

We besteedden er de complete zomereditie van de Gebiedsontwikkeling.krant aan: een eigentijds perspectief op de stadsrand met een pleidooi voor landschapsbewuste gebiedsontwikkeling in die zone. In het najaar kwam de toekomst van de stadsrand vol in de schijnwerpers te staan toen bleek dat demissionair minister De Jonge meer ruimte wil geven aan ‘een extra straatje erbij’.

Politieke aardverschuivingen

Wat de politieke aardverschuivingen na de Provinciale Statenverkiezingen en de Tweede Kamerverkiezingen precies betekenen voor ruimtelijk Nederland is nog verre van duidelijk. Wij probeerden vlak voor de stembusgang op 22 november een beeld te krijgen van de standpunten van vier grote partijen via een serie podcasts met kandidaat-Kamerleden. We kunnen in ieder geval meer gebiedsontwikkeling buiten de Randstad verwachten.

Haan, Laan, Brand

Onze gebiedsrecensenten Haan & Laan bespreken bestaande gebiedsontwikkelingen in het land, dit jaar Zuidlanden in Leeuwarden, Laakhaven West in Den Haag en Veenendaal Oost. Hoe pakken mooie plannen uit in de praktijk? In november maakte dit duo de balans van een dozijn besproken projecten op. Zij zijn overwegend positief over wat in Nederland gebouwd wordt.

En Rinske Brand werkt aan een imposant oeuvre over de manier waarop cultuur een drijvende kracht voor gebiedsontwikkeling kan zijn. Dit jaar trok zij onder meer lessen uit de casus Suikerterrein in Groningen, Strijp R in Eindhoven en een iconische (cultuur)huiskamer in Rotterdam.

Inspiratie buitenland

Inspiratie uit het buitenland haalden we dit jaar tijdens onze jaarlijkse ‘zomertour’ met een serie artikelen over gebiedsontwikkelingen in onder meer de Verenigde Staten, Denemarken en Engeland. Maar ook op specifieke – en zeer uiteenlopende – thema’s als krimp, ruimtelijke ordening van de kust, zelfbouw, het organiseren van coöperatief wonen, grondinstrumenten en noise-cancelling fonteinen, leerden we – en ja, soms ook hoe het niet moet – van het buitenland.