Visie Internationale Zone Den Haag: Integrale gebiedsontwikkeling door netwerkmanagement

28 januari 2015

5 minuten

Nieuws De Internationale Zone is een gebied in Den Haag met een hoge concentratie aan internationale organisaties. De landelijke overheid en gemeente zien Den Haag als dé vestigingsplaats voor internationale organisaties op het gebied van Vrede en Recht. Veel organisaties in de zone hebben hiermee te maken. Maar het gebied is meer dan dat. Door factoren zoals het aantrekkelijke woonmilieu en de verwevenheid in het internationaal infrastructureel netwerk van Europese hoofdsteden zoals Amsterdam, Brussel, Londen en Parijs, is het ook een aantrekkelijk gebied voor andere (niet-overheidsgerelateerde) organisaties. Het economisch en politiek belang van dit cluster is groot.

Grensoverschrijdende ambities

Een groep MCD’ers kreeg de opdracht om als onderdeel van hun opleiding een visie en plan te vormen voor dit complexe gebied. Maar om de Internationale Zone echt op de kaart te zetten als vestigingsplaats voor internationale organisaties gaat het niet alleen om de uitvoering van een plan, concluderen zij. Het vergt een verandering in het denken. Een samenhangend gemeentelijk apparaat dat weet wat het kan en wil én een gezamenlijke boodschap brengt, is de manier om de visie werkelijkheid te maken. De opgave ligt niet zozeer in het concreet maken van ingrepen, maar in communicatie en een cultuuromslag waardoor een samenhangende aanpak mogelijk wordt.

Een korte reflectie

We kregen de kans om de geleerde theorie in praktijk te brengen.

Marijke de Vries

Deze MCD-opdracht is een oefening in integrale gebiedsontwikkeling. De opgave omvat het samenbrengen van verschillende invalshoeken en partijen. De onderzoeksgroep is divers, waardoor van elkaar kan worden geleerd. De lessen zijn ook toepasbaar buiten de Internationale Zone. Door het grotere belang te zien buiten het eigen gezichtsveld wordt het mogelijk om een betere synergie op te wekken. “Soms moet je andere verbanden kunnen leggen om waarde te genereren voor de stad, je moet gaan voor een integrale aanpak”, aldus Gé van Dam. De crux is het stellen van de juiste vragen en het doorgronden van de kern van het vraagstuk.

Een gebied met aantrekkingskracht

De zone groeit en is succesvol. Niet alleen als werkgebied, maar ook om te wonen, winkelen en recreëren. De internationale gemeenschap is volledig geïntegreerd in de stad. Zij wonen en werken naast de lokale bevolking. Het gebied kenmerkt zich verder door een rijke historische achtergrond en de aanwezigheid van goed internationaal onderwijs. Er zijn veel parken en de stad en de zee zijn niet ver weg. De goede lokale infrastructuur zorgt ervoor dat werk en recreatie eenvoudig zijn te bereiken. Hierdoor verblijft de internationale werknemer graag in Den Haag.

‘Visie Internationale Zone Den Haag: Integrale gebiedsontwikkeling door netwerkmanagement - Afbeelding 1’

De MCD’ers constateren in hun analyse dat hoewel het gebied een duidelijke invulling kent, de gemeente een sturingsprobleem heeft. Dit komt door het grote aantal actoren, conflicterende belangen, de verscheidene schaalniveaus en het verloop van de besluitsvormingsprocessen. De oorspronkelijke bewoners ervaren bijvoorbeeld een verhoging van de druk op het gebied door de komst van internationale werknemers. Door de aard van de sommige banen verblijven de werknemers kort in Den Haag en integreren zij niet. Daarnaast is de veiligheid en de kwaliteit van de openbare ruimte is afwisselend en is de woningmarkt niet voldoende transparant waardoor internationale werknemers moeite hebben met het vinden van huisvesting.

Op basis van deze analyse stellen de onderzoekers een plan en strategie op om de potentie van het gebied beter te benutten. Voor het verandertraject gebruiken ze het achtstappenmodel van Kotter (2007).

1) Creëer een gevoel van urgentie

Zorg dat anderen inzien waarom verandering noodzakelijk is en waarom het belangrijk is om meteen te handelen. Verandering is noodzakelijk omdat ondanks de grote potentie, er een duidelijk plan mist.

2) Vorm een krachtige coalitie

Zorg dat er een krachtige groep met urgentiebesef is die de verandering aanstuurt.

In de Internationale Zone zijn verschillende schaalniveaus en veel belanghebbenden aanwezig. De internationale gemeenschap komen de lokale en regionale gemeenschap tegen. Er is een initiator nodig die de partijen met elkaar verbindt en die het netwerk beheert. In dit geval de gemeente Den Haag. Hierbij is het belangrijk dat partijen in het netwerk de ruimte krijgen om te agenderen en inhoudelijk doelen te bepalen.

3) Ontwikkel een visie en strategie voor verandering

Maak duidelijk hoe de toekomst verschilt van het verleden en hoe die toekomst kan worden gerealiseerd.

4) Communiceer de visie en strategie om draagvlak en betrokkenheid te creëren

Strategische marketing (citymarketing) neemt de behoeften van de stakeholders als uitgangspunt. Campagnes, het toetsen van ideeën en het meenemen van bewoners in participatieprocessen kunnen bijdragen aan de promotie van de identiteit en het imago van de zone. Door citymarketing in te bedden in de bestuurlijke context wordt het een politieke prioriteit en wordt de verantwoordelijkheid netwerkbreed.

5) Maak het anderen mogelijk om te handelen conform de visie

Zorg ervoor dat de obstakels zijn verwijderd. Het gevolg van stap vier is dat er draagvlak is gecreëerd waardoor partijen meer op een lijn zitten. De belemmering van uitvoering is geminimaliseerd.

6) Genereer korte termijn successen

Creëer zo snel mogelijk een aantal zichtbare, overtuigende successen.

Deze korte termijn successen kunnen behaald worden door zogenaamde bold steps. Dit zijn stappen om de visie zichtbaarheid en overtuigingskracht te geven. Een van de suggesties is het uitschrijven van een ideeënprijsvraag voor het World Forum park. Een ander idee is het gebruik van multifunctionele paviljoens in het park, nog voordat er wordt geïnvesteerd in vastgoed. Door verschillende activiteiten te huisvesten in het park wordt het gebied meer op de kaart gezet.

7) Houd het tempo hoog

Blijf veranderingen doorvoeren totdat de visie is gerealiseerd.

Terwijl acties worden uitgevoerd, is het volgens het onderzoeksteam van belang om de effectiviteit te meten. Zo kan er bepaald worden of de strategie moet worden aangepast.

8) Creëer een nieuwe cultuur

Houd vast aan de nieuwe werkwijzen en zorg dat deze resultaten opleveren.

Belangrijkste aanbevelingen aan de gemeente

- Om tot een samenhangende aanpak te komen, is netwerkmanagement nodig. Door verbindingen te leggen tussen budgetten, gemeentelijke afdelingen en externe organisaties kun je een groter draagvlak creëren. Zorg voor een centrale trekker op stedelijke niveau die banden onderhoudt met verschillende organisaties.

- Dus: werf een netwerkmanager die voor langere tijd betrokken blijft.

- Investeer in de kwaliteit van de leefomgeving. Gebruik groen als strategisch middel en gebruik nieuw vastgoed op bepaalde plekken als middel om investeringen uit de private sector aan te trekken. Investeer voorlopig niet actief in vastgoed. Vastgoedontwikkelingen moeten uit het netwerk komen.

- Bekrachtig de urgentie op basis van de visie en strategie. Wacht niet af. Het risico is dat bijvoorbeeld huisvestingsinvesteringen van grote internationale organisaties landen op locaties die niet wenselijk zijn.

- Houd aandacht voor de maatschappelijke factoren. Blijf de lokale stakeholders betrekken.