Vrienden maken op de Provada: Overheid en markt zoeken nieuwe samenwerking

Nu marktpartijen niet meer kunnen instappen door de weggevallen vraag en overheden drastisch moeten bezuinigen en kampen met enorme tekorten bij hun grondbedrijven, moet er ondertussen toenadering worden gezocht om de stilgevallen ontwikkelingen weer op gang te brengen. Dat geldt voor alle opgaven, van de ontwikkeling van spoorzones tot en met het herbestemmen van rijksvastgoed. Markt en overheid hebben elkaar nodig, maar wie zet de eerste stap?

Samenwerking was dan ook hét grote thema van de Provada, de jaarlijkse vastgoedbeurs in de Rai, waar markt, corporaties en overheid elkaar treffen. Commissaris van de Koningin in Noord-Holland Johan Remkes opende de beurs met een aansporing naar alle partijen. ‘Samenwerken blijft hoe dan ook belangrijk. Werk samen en geef creativiteit de ruimte, dat heeft in het verleden al tot veel moois geleid. Markt en overheden zijn tot veel in staat.’ Dat klinkt natuurlijk reuze-evident en vooral bedoeld als oppepper in deze sobere tijden, maar is toch ook wel degelijk veelzeggend in een omgeving als deze. Opvallend was ook de grote en actieve aanwezigheid van alle overheidslagen, van Rijk tot metropoolregio, provincies en gemeenten. Waarom staat u hier eigenlijk van ons belastinggeld, kreeg gedeputeerde Jan van Run voor de voeten geworpen in een van de debatsessies. ‘Omdat ik op zoek ben naar de markt’, was het antwoord: ‘Het is meer dan ooit van belang dat we elkaar spreken over hoe we nu weer verder kunnen’. Iedereen beseft dat de grootschalige PPS’en voorgoed verleden tijd zijn en daarom was het niet alleen Van Run die op de Provada vrienden kwam maken.

De verwachtingen over en weer bleken daarbij in veel gevallen wellicht nog te hooggespannen. Zo zet het Rijk haar overtollige vastgoed en terreinen in de markt en verwacht partijen om in te stappen. Terwijl de markt al blij is als de overheid ruimte maakt voor tijdelijke bestemmingen die een pand in afwachting van betere tijden, oftewel een programmatische en financiële drager, overeind kan houden, vaak zelfs in letterlijke zin. De markt van haar kant verlangt drastisch snoeien in regelgeving en procedures, flexibele langetermijnvisies, wegnemen en bestuurlijke omgang met onzekerheden en overheidsmiddelen voor dure binnenstedelijke herontwikkelingen. Maar toch, op de Provada gingen publiek en privaat met elkaar in aftastende zin het gesprek aan, waarin werd gezocht naar een realistische invulling van een nieuwe samenwerking. Daarin klonk ondanks de sobere tijden een zeker optimisme door, en een bereidheid elkaars taal te leren verstaan en elkaars belangen te leren begrijpen. Wij selecteerden uit de bijeenkomsten op de Provada de volgende punten om deze samenwerking vorm te geven.

• overheid maak duidelijke keuzes voor wat betreft de investeringsbudgetten
• provincies moeten hun rol als gebiedsregisseur gaan oppakken en op regionaal niveau duidelijkheid verschaffen over prioriteiten
• verknoop publieke investeringen beter met integrale gebiedsontwikkelingen
• zorg voor doorzettingsmacht om samenhang te realiseren, ook op kleinere schaal
• veel opgaven vragen om maatwerk, van zowel overheid als markt
• managen van onzekerheid, door zowel politiek als aandeelhouders
• er is ook behoefte aan meer flexibiliteit in bijvoorbeeld bestemmingsplannen
• zorg voor kleine, korte termijn stappen zoals investeringen in branding en openbare ruimte, vanuit een lange termijn perspectief
• het gesprek tussen publiek en privaat moet niet gaan over winst maar over rendement en risico, en de verdeling hiervan
• alleen daadwerkelijk inzicht in elkaars belangen en manier van werken kan leiden tot het benodigde vertrouwen en transparantie
• de zoektocht gaat over: systeemwijzigingen en innovatie, maar bovenal ook: vakmanschap en professionaliteit. Niet alles hoeft helemaal anders.
• in de nieuwe allianties zitten naast overheid en markt ook ‘nieuwe’ partijen
• dit alles zegt iets over competenties, ook voor bestuurders. Sta onzekerheden toe, wees flexibel, vraag hulp over en weer en denk vanuit de inhoud

Zie bijlage voor de verslagen van enkele geselecteerde bijeenkomsten op de Provada:

• Rondetafelgesprek “Toekomst gebiedsontwikkeling”
  Organisator: Tjeerd Talsma (gedeputeerde Ruimtelijke Ordening Provincie Noord-Holland); Gespreksleider: Ronald Löhr; Deelnemers: Marc Calon (Aedes), Agnes Franzen (TU Delft), Pieter-Jan van der Hulst (Berenschot), Ellen Masselink (AM), Stefan Schuwer (Ymere), Heleen Aarts (Amvest), Rein Willems (Bouwfonds), Henk Helming (provincie Noord-Holland).

• Nationaal ruimtelijk beleid: nieuwe rollen en kansen voor gebiedsontwikkeling?
  Rijksontwikkelingsbedrijf, Dienst Landelijk Gebied en Ministerie van I en M: met Chris Kuijpers (DG Ruimte en Water IenM), Bart Krol (gedeputeerde RO provincie Utrecht, Ewout Cassee (wethouder RO gemeente Haarlem) en René Buck (Buck Consultants International)

• Gebiedsontwikkeling rondom station Koog-Zaandijk: Wie is aan zet, overheid of markt?
  Discussie van de provincie Noord-Holland met o.m. Jan van Run, (gedeputeerde EZ) en Dennis Straat (wethouder RO en Mobiliteit Zaanstad)

• ‘Groot denken, acties klein houden’
  Verdienen met bedrijfsruimten. Investeringsmodellen en PPS op bedrijventerreinen (Organisatoren: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Interprovinciaal overleg, Vereniging Nederlandse Gemeenten, STEC Groep en Buck Consultants International)

• Verstaan de markt en overheid elkaar bij herontwikkeling?
  Discussie Rijksgebouwendienst, met o.a. Frank Strolenberg (Coördinator Nationaal Programma Herbestemmen), Marion Timmermans (plv directeur Vastgoed ROVB) en Mariet Schoenmakers (AM)

• Naar eigen smaak een woning ontwerpen
  Discussie over ‘consumentgericht’ bouwen Huurwoningen naar eigen inzicht (Corporatieplein)