WaalWeelde

Het verknopen van opgaven en belangen langs de Waal

This article is available in English

Ruimtelijke kwaliteit

De Waal is tachtig kilometer lang en het programma WaalWeelde beslaat dan ook een groot gebied: het buitendijkse gebied van de Waal en de Bovenrijn, vanaf de Duitse grens tot de grens met Zuid-Holland. Aanleiding is de noodzaak van rivierverruimende maatregelen om de waterveiligheid te borgen, zoals beschreven in het programma Ruimte voor de Rivier. Langs de Waal zijn verschillende maatregelen nodig, die voor 2015 moeten worden uitgevoerd. Het gaat onder andere om kribverlaging (om opstuwing bij hoogwater te verminderen) en plaatselijke dijkverleggingen. Naast de waterveiligheid spelen er belangen op het gebied van natuur (rivierveiligheid, EHS, Natura2000), economie (de Waal is een zeer belangrijke transportas), wonen, recreatie en toerisme, cultuurhistorie en energie en klimaat. De grote variatie van functies langs de Waaloevers is een kwaliteit, maar vraagt ook om het tegengaan van verrommeling en versnippering. Het verbeteren van de van het Waallandschap is dan ook een overkoepelend doel van het Waalweeldeprogramma.

Door de aanleg van natuur en monumenten wordt op termijn een uitgestrekt parklandschap gecreëerd. De provincie Gelderland verwacht dat er lokaal mogelijkheden ontstaan voor investeringen door marktpartijen, door mee te liften met het rivierverruimingsprogramma. Bijvoorbeeld op het gebied van toerisme en recreatie waarvoor het project Beleef de Waal is opgestart.

Prioriteitenlijst

Met een bottom-up benadering hebben lokale partijen tientallen projecten geformuleerd. Met de beschikbare capaciteit, middelen en draagvlak is het echter onmogelijk álle projecten in één keer aan te pakken. Daarom zijn kansrijke projecten in beeld gebracht die in de ontwerpfase zijn, met een duidelijke initiatiefnemer, lokaal draagvlak en een nagenoeg sluitende financiering. Door intensieve samenwerking met het Nationale Deltaprogramma worden ook projecten die bijdragen aan de langetermijndoelstelling voor waterveiligheid (watercapaciteit van 18.000 m3/s bij Lobith) in beeld gebracht.

Projecten

Een aantal projecten langs de Waal is reeds in uitvoering. Daaruit blijkt de veelomvattendheid van het programma. Bijvoorbeeld de verplaatsing van een zand- en grindoverslagbedrijf, om ruimte te maken voor waterberging en natuurontwikkeling. En de realisatie van een overnachtingshaven voor de binnenvaart langs de Rijn. Een ander voorbeeld is de herinrichting van Bato’s erf, een oud steenfabrieksterrein. De Dienst Landelijk Gebied, eigenaar van dit terrein, en de provincie Gelderland ontwikkelen hier een natuur- en recreatiegebied. Ook de werkzaamheden voor de dijkteruglegging bij Lent zijn gestart.

Voor het westelijke deel van de Waal wordt momenteel gewerkt aan een Structuurvisie. Deze is ook gericht op de periode na 2015 en sluit aan bij het Nationale Deltaprogramma. De eerste resultaten laten zien dat langs het westelijk deel van de Waal forse ingrepen nodig zijn om de waterveiligheid in de toekomst te borgen. De betrokken gemeenten en provincie hebben varianten voor de structuurvisie online gepubliceerd, en hebben bewoners en andere belanghebbenden via inloopavonden uitgenodigd om hierop te reageren.

Organisatie

Een Bestuurlijk Platform vormt samen met een ambtelijk programmateam de kern van de programmaorganisatie van WaalWeelde. Hierin worden de beslissingen op bestuurlijk niveau voorbereid, bijvoorbeeld aangaande financiering en programmering. Het Bestuurlijk Platform (bestaande uit o.a. de RO-wethouders van de 15 betrokken Waalgemeenten), is ook gericht op het uitwisselen van kennis over lopende en geplande ontwikkelingen.
Een Spiegelgroep, waarin bedrijven, burgers en belangenorganisaties zitting hebben, bewaakt de samenwerking tussen de ‘vier B’s’ (belangenorganisaties, bedrijven, beambten en bestuurders) en spiegelt de Stuurgroep. De Spiegelgroep denkt mee, heeft een klankbordfunctie en signaleert verschillen tussen (bestuurlijke) intentie en praktijk.
Vanuit de provincie Gelderland vormt het programmateam, onder leiding van een programmaleider, de ambtelijke ruggengraat van de Stuurgroep.
De provincie is regisseur die partijen met elkaar verbindt en als publiek ontwikkelaar zorgt dat fysieke knelpunten worden aangepakt. De provincie Gelderland en het ministerie van Infrastructuur en Milieu investeren beide 30 miljoen euro in het WaalWeelde-programma, in het kader van de gezamenlijke financiering van kansrijke projecten. De rijksbudgetten en het provinciaal budget worden gebundeld (omkering potjes) en de provincie krijgt hier de regie over. De programmafinanciering vanuit het Rijk is doelgebonden in plaats van projectgebonden. De samenwerking voor de uitvoering van projecten wordt uitgewerkt in een breder netwerk van overheden die betrokken zijn bij de rivier (Deltaprogramma, gemeenten, Rijkswaterstaat, Dienst Landelijk Gebied, Staatsbosbeheer en Waterschap Rivierenland). Vooral de samenwerking ten aanzien van de provinciale EHS-opgave is een belangrijk spoor binnen WaalWeelde de komende periode.

Grondbezit

De samenwerking richt zich sinds kort ook op het . WaalWeelde heeft het initiatief genomen om samen met het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf een strategie op te stellen om het grondbezit van de verschillende overheden in WaalWeelde optimaal te benutten.

Deze tekst is gebaseerd op:

- www.waalweelde.nl