Wonen langs de snelweg, toch niet zo’n goed idee?

In verouderde kantoorpanden langs de snelweg passen wel 60.000 woningen, schreven we vorige week op Gebiedsontwikkeling.nu. Maar is dat echt zo’n goed idee? Want wonen langs drukke wegen is schadelijk voor de gezondheid. En stadsplanners houden daar nauwelijks rekening mee. Dat kopten verschillende media naar aanleiding van onderzoek door journalistiek platform Investico en enkele (regionale) kranten.

Bijna 40.000 nieuwbouwwoningen komen dichter bij snelwegen en andere drukke verkeersverbindingen dan volgens de GGD verstandig is. Het gaat om maar liefst 204 nieuwbouwprojecten waarvoor gemeenten al groen licht hebben gegeven, maar die niet voldoen aan de GGD-richtlijn Luchtkwaliteit en Gezondheid. Die adviseert dat woningen op minimaal 150 meter afstand moeten staan van snelwegen, op 50 meter van drukke buitenstedelijke wegen en op 25 meter van drukke binnenstedelijke wegen. Maar de wettelijke normen zijn soepeler, waardoor op vrijwel alle snelweglocaties toch woningen mogen worden gebouwd.

Gemotoriseerd verkeer zorgt voor allerlei schadelijke stoffen in de lucht waaronder roet, fijnstof en stikstofdioxide. Lange tijd naast een grote weg verblijven is dan ook slecht voor de gezondheid. Vooral kwetsbare groepen zoals kinderen, ouderen en zieken zijn gevoelig voor de effecten. Zo is er een relatie tussen wonen aan de snelweg en het aantal kinderen dat astma heeft. En mensen die dicht bij een drukke weg wonen, hebben een verhoogd risico op overlijden aan hart- en vaatziekten. Ook zijn er steeds meer aanwijzingen dat luchtverontreiniging zorgt voor neurologische aandoeningen zoals dementie.

Gezondheidskloof

Extra problematisch is dat het vooral (goedkopere) huurwoningen zijn die te dicht in de buurt van grote wegen worden neergezet, schrijft Investico. Dit vergroot de ongelijkheid tussen huurders en kopers en zorgt voor een ‘gezondheidskloof’. Deze wordt veroorzaakt door perverse financiële prikkels op de woningmarkt. Zo is in het gereguleerde huursegment de locatie minder van invloed op de prijs dan bij koopwoningen. Zo komt het voor dat ontwikkelaars sociale huurwoningen aan de snelwegzijde van een bouwplot plaatsen, terwijl de koopwoningen verder van de weg worden gezet.

Het aantal bouwlocaties dat evident aantrekkelijk is, en waar het eenvoudig is projecten te realiseren, raakt langzaam op. Nieuwbouwlocaties kampen met allerlei beperkingen, waar luchtverontreiniging er een van is. In het schootsveld van een grote weg wonen, zorgt bijvoorbeeld ook voor geluidsoverlast. Woningen worden regelmatig te dicht op drukke wegen en luidruchtige industrieterreinen gebouwd, was eerder op deze site te lezen. Gemeenten realiseren duizenden woningen op plekken die niet voldoen aan normen voor geluidshinder.

In hun pogingen om toch zoveel mogelijk woningen te kunnen bouwen, zoeken gemeenten naar juridische geitenpaadjes om het bouwen op zulke plekken mogelijk te maken. En projectontwikkelaars wringen zich in allerlei vreemde bochten om huizen die niet aan de geluidsnormen voldoen tóch te verkopen. NRC heeft geschreven over woningen die zo dicht bij de snelweg zijn gebouwd, dat de zolderverdieping niet aan de geluidsnormen voldoet. In plaats van beter te isoleren, is er door ontwikkelaar voor gekozen bewoners een verklaring te laten ondertekenen dat zij de zolderkamers niet als slaapkamers gaan gebruiken.

Geen afstand van recht

De gemeente Amsterdam overweegt om toekomstige bewoners van Havenstad, een grote gebiedsontwikkeling pal naast luidruchtige havenindustrie, bij de koop te laten verklaren dat zij zich ervan bewust zijn dat zij een huis met geluidsoverlast betrekken. Maar een contract waarin een waarschuwing staat, is niet hetzelfde als afstand doen van het recht. In veel gevallen is het voor bewoners alsnog mogelijk om bij de rechter in het verweer te komen tegen het overschrijden van normen, was eerder op deze site te lezen.

De leefbaarheid in de steeds verder verdichtende steden staat kortom op allerlei manieren onder druk. Voldoen aan wettelijke kaders en normen geeft geen garantie op een prettige en gezonde leefomgeving. De vraag is hoe moeilijk meetbare zaken zoals gezondheidsvoordelen een betere plek in gebiedsontwikkelingen krijgen.