Wonen naast een snelweg of spoorbaan: bij nieuwbouw worden geluidsnormen vaak overschreden

Het wordt voor gemeenten steeds moeilijker om de grote vraag naar woningen te rijmen met de schaarse ruimte die daarvoor beschikbaar zijn. Ze wijken daarom uit naar bouwlocaties die op het eerste gezicht niet erg voor de hand liggen: nieuwe wooncomplexen op strookjes land naast een snelweg of spoorbaan zijn geen uitzondering. Het zijn plekken met veel lawaai.

Goede akoestiek

Bij de realisatie van nieuwe gebiedsontwikkelingen wordt dan ook rekening gehouden met de geluidshinder die het gebied veroorzaakt. Al eerder werd op deze site het belang van een goede akoestische inrichting benadrukt. Zowel de daadwerkelijke hoeveelheid decibellen als de frequentie, intensiteit en duur van het geluid spelen hierbij een rol en hebben aantoonbare invloed op onze gezondheid. Onderzoek van NRC wijst echter uit dat de landelijke normen voor geluidshinder bij de bouw van nieuwe woningen vaak worden overschreden. Gemeenten hebben in 2021 meer dan vijfduizend woningen laten bouwen waarbij afgeweken werd van de geluidsnormen, schrijft de krant.

Om te kunnen afwijken, maken gemeenten onder meer gebruik van de ‘Interimwet stad en milieubenadering’. Die wet is eigenlijk bedoeld om de schaarse ruimte in de stad efficiënter te gebruiken. Een van de manieren waarop dat kan, is door extra geluidsoverlast toe te staan, zo staat in de wet. Er mag daarbij ‘in het belang van zuinig en doelmatig ruimtegebruik’ worden afgeweken worden van de milieunormen die betrekking hebben op bodem, lucht en dus ook geluid.

Deze wet werd sinds de invoering in 2006 slechts een of twee keer per jaar gebruikt. Maar in de afgelopen jaren wordt deze steeds vaker toegepast, meldt NRC. Ook dit jaar worden er al ruim 1.400 woningen gebouwd met behulp van de wet. Zo wordt in Delft een nieuwbouwwijk met 168 woningen gebouwd waar bewoners niet op zolder mogen slapen. De woningen komen op nog geen honderd meter van de A13 te staan. Geïsoleerde daken houden de hinder van het wegverkeer onvoldoende tegen.

Blik op de Polderbaan

In Amersfoort wil de gemeente zeshonderd woningen bouwen naast een NS-werkplaats en -rangeerterrein. Ook in de gemeente Haarlemmermeer komen zeshonderd nieuwe woningen. Een deel hiervan wordt gebouwd met ‘een prachtig uitzicht richting de Polderbaan’, aldus de website van projectontwikkelaar Evast. Daar komt dus ook de geluidsoverlast bij afkomstig van diezelfde Polderbaan en de nabijgelegen Rijksweg.

Vlaardingen en Amsterdam hebben eveneens plannen voor honderden woningen die naast industrieterreinen en havens gebouwd zullen worden. In Amsterdam wordt de geluidsoverlast van nieuwbouwwijk Haven Stad dusdanig hevig dat ‘de gemeente overweegt bewoners in het koopcontract te laten verklaren dat zij bewust kiezen voor een woning met geluidsoverlast,’ is te lezen in het artikel van NRC.

Compensatie

Gemeenten en projectontwikkelaars proberen op zich de geluidshinder bij nieuwbouw zo goed mogelijk te beperken. Ze doen dat met goed geïsoleerde woningen, koopcontracten die de bewoners verbieden op zolder te slapen, ramen die niet open kunnen of de aanleg van een stille binnentuin. Maar de grenzen worden steeds verder opgezocht, blijkt uit het onderzoek van NRC. En dat terwijl geluid in de leefomgeving een negatieve invloed heeft op de gezondheid. Geluidshinder kan zorgen voor slechtere slaap en stress.

“Als mensen lange tijd aan te veel geluidshinder (en dus stress) blootstaan, kan dat aanleiding geven tot chronische effecten, zoals verhoogde bloeddruk en het risico op hart- en vaatziekten,” waarschuwde Erik Roelofsen – directeur van de Nederlandse Stichting Geluidshinder zo’n twee jaar geleden op Gebiedsontwikkeling.nu.

In het artikel van NRC wordt de verwachting geschetst dat geluidshinder de komende jaren alleen maar zal toenemen. De geluidsnormen gaan nog verder omhoog in de Omgevingswet die naar huidige verwachting op 1 juli 2023 van kracht wordt. Gemeenten zullen met de nieuwe wet in de hand waarschijnlijk nog vaker van de milieunormen afwijken. “Zij mogen besluiten om gezondheid minder zwaar te laten wegen dan andere belangen, zoals werkgelegenheid,” schrijft NRC.

Erik Roelofsen voorspelde in 2020 al dat geluid in de toekomst voor meer gezondheidsproblemen zal zorgen, met name door de toenemende mobiliteit. Nieuwe woningen worden dichter bij bronnen van geluid gerealiseerd, want daar is nog plek om te bouwen. Dat laat het nieuwe onderzoek van NRC nu duidelijk zien.

Gezonde leefomgeving

Om geluidshinder bij gebiedsontwikkelingen tegen te gaan, noemde Roelofsen destijds zeven maatregelen. Daaronder vallen onder meer het realiseren van stille en rustige gebieden in steden en dorpen. Ook kunnen geluidsabsorberende materialen de akoestiek van de openbare buitenruimte positief beïnvloeden.

Hij pleitte destijds voor een integrale werkwijze bij het bouwen van nieuwe woningen. Roelofsen: “Alleen met een doordacht ontwerp van de stedenbouwkundige situatie, een slimme woningplattegrond en een juiste materialisatie van de gevel kunnen een goede leefomgevings- en verblijfskwaliteit worden gerealiseerd - zelfs in omgevingen met hoge geluidniveaus.”