Zweedse stad bewijst dat houtbouw een reële duurzame toekomst heeft

“Toen ik de bouwplannen zag, dacht ik niet dat het mogelijk zou zijn.” Burgemeester Lorents Burman van het Zweedse Skellefteå is qua houtbouw wel wat gewend. Infrastructuur, scholen en hele woonblokken: alles wordt van hout gemaakt in de stad in het noorden van het land. Maar een gebouw met twintig verdiepingen, dat leek zelfs in Skellefteå onmogelijk. Alleen de burgemeester kreeg ongelijk. Ook in zijn stad staat nu een heuse plyscraper. En als het aan alle betrokkenen ligt, is de toren lang niet het laatste houten hoogstandje.

Tijdsbesparing

De Engelse krant The Guardian maakte vorige maand een reis naar Scandinavië om de houten toren en andere duurzame bouwwerken met eigen ogen te bekijken. Omringd door 480.000 hectares aan bos hebben de Zweden er namelijk voor gekozen zoveel mogelijk aan houtbouw te doen. Andere materialen zijn niet verboden (“wij zijn niet van de hout-Taliban,” aldus iemand van de VVV in het artikel), maar hout staat wel met stip op nummer 1 wanneer er een nieuw gebouw moet komen in de stad.

Naast het feit dat hout in overvloed aanwezig is in de nabije omgeving, is duurzaamheid een andere belangrijke reden waarom er in de stad voornamelijk hout te zien is. Gedurende de bouw van de toren, waarin onder andere het Wood Hotel en het Sara Cultural Centre te vinden zijn, is volgens de bouwers 9.000 ton aan CO2 opgenomen in het gebouw. Door hout uit de omgeving te gebruiken in plaats van andere materialen is het aantal vrachtwagenbewegingen tijdens de bouw met 90 procent afgenomen. En voor alle bomen die moesten worden gekapt zijn nieuwe exemplaren teruggekomen. Daarnaast leverde het gebruik van hout in plaats van staal en beton volgens de Zweden een tijdsbesparing van een jaar op.

Kunstmatige intelligentie

Overigens is hout niet het enige materiaal dat is gebruikt. Stalen platen maken de toren steviger en beton moet ervoor zorgen dat het gebouw niet te veel gaat bewegen in de wind. De architecten hebben, leggen zij in het artikel uit, bewust de andere materialen aan de buitenkant terug laten komen om juist te laten zien “hoe de verschillende materialen met elkaar samengaan.”

Het geavanceerde energienetwerk van de stad geeft het laatste duurzame zetje in de goede richting. Via kunstmatige intelligentie wordt berekend hoeveel warmte het gebouw nodig heeft en wordt het energieverbruik in de gaten gehouden. Als de zonnepanelen die op het gebouw zijn geïnstalleerd te veel energie opwekken, stuurt het netwerk de overgebleven energie naar gebouwen in de buurt. Is het te koud in de toren? Dan kan ook warmte uit diezelfde gebouwen worden gebruikt.

Hindernissen

Voor buitenstaanders kan de Zweedse toren wellicht aanvoelen als een eenmalig trucje, alleen mogelijk gezien de bosrijke omgeving en vooral bedoeld als marketingobject voor de lokale houtindustrie. Maar de architecten benadrukken dat zij druk bezig zijn met het maken van een plan om vergelijkbare torens ook op andere locaties duurzaam neer te zetten. Ze denken dat ze inmiddels zo ver zijn dat wanneer ze met alle materialen twee keer de wereld over reizen, ze de toren nog steeds CO2-neutraal kunnen bouwen.

Toch, is de conclusie van het artikel, zijn er nog genoeg hindernissen die kunnen voorkomen dat deze houten bouwwerken ook snel ergens anders het levenslicht zien dan in Noord-Zweden. De lobby van de betonindustrie, angstige verzekeraars, verouderde bouwvoorschriften en een conservatieve bouwwereld zijn factoren die de opmars van hout kunnen verstoren.

Ondanks die hindernissen is houtbouw ook in Nederland in opkomst. Voorbeelden hiervan zijn Xylino in Almere, Tree House in Rotterdam, en Patch 22 en Haut in Amsterdam. De Metropoolregio Amsterdam heeft zichzelf als doel gesteld in 2025 een op de vijf nieuwe huizen van hout te bouwen.