Terwijl steden momenteel een hoge druk op de beschikbare woonruimte ervaren, is de demografie van Nederland in beweging: de bevolking vergrijst, het aantal alleenstaanden groeit en het immigratiecijfer stijgt. Hoe kunnen steden ruimte blijven bieden voor een diverse bevolking met uiteenlopende woonbehoeftes?
Hoewel op veel plekken wordt aandacht besteed aan hoe ‘de inclusieve stad’, ‘de sociale stad’ of ‘de toegankelijke stad’, gaat het realiseren van sociaal duurzame leefomgevingen gepaard met vele vragen en onduidelijkheden. Wat is bijvoorbeeld een ‘goede’ leefomgeving? Wat kunnen we doen in gebiedsontwikkeling om daaraan bij te dragen? En hoe meten we sociale duurzaamheid in steden eigenlijk? In dit dossier vindt u een verzameling van de voornaamste artikelen, onderzoeken en blogs rondom deze vragen op Gebiedsontwikkeling.nu.
Inhoud
In de brede zin draait sociale duurzaamheid om het streven de leefkwaliteit van mensen te verbeteren, in huidige en toekomstige generaties. Hierachter gaan verschillende waarden schuil, zoals diversiteit, democratie, sociale rechtvaardigheid, individueel welzijn, collectief welzijn, sociale cohesie. Sociale duurzaamheid is dus een overkoepelend en pluralistisch begrip, dat wil zeggen: een begrip dat met veel waarden geladen is. Omdat mensen deze waarden verschillend kunnen wegen, kan de interpretatie van sociale duurzaamheid erg verschillen. Het is daarom belangrijk om bij de toepassing goed te kijken, en te bediscussiëren, wat in een specifieke context de beste interpretatie van het begrip is.
Waarden bieden uitkomst in verhitte debatten over gebiedsontwikkeling
Van binnenstedelijk verdichten versus bouwen in het groen tot de heffing op woningcorporaties: een nieuw model moet uitkomst bieden in deze verhitte discussies. Annius Hoornsta en Arjen Gielen leggen uit hoe dit op waarden gebaseerde systeem werkt.
28 juli 2020
Hoe kan iedereen waardig leven?
De woningmarkt zorgt ervoor dat burgers afhaken en de democratie gevaar loopt, stelt columnist Agnes Franzen. Eenvoudige oplossingen zijn er niet, want het probleem is complexer dan het woningtekort alleen.
21 februari 2022
Zo creëer je sociale veerkracht via gebiedsontwikkeling
De opkomst van homogene wijken gaat ten koste van de sociale veerkracht, stelt planoloog Dries Zimmermann. In dit essay analyseert hij de oorzaken én geeft hij 3 adviezen om via gebiedsontwikkeling het tij te keren.
3 maart 2021
Sociale waarden in gebiedsontwikkeling: een kwestie van balanceren
BLOG ‘Hoe de inclusieve stad eruit zou moeten zien’ strookt niet altijd met ‘hoe deze gemaakt kan worden in de praktijk’. Promovenda Céline Janssen analyseert wat nodig is voor de implementatie van sociale waarden in gebiedsontwikkeling.
24 juli 2019
Tina Rahimy, lector Sociaal werk in de superdiverse stad, vertelt in dit essay over de veranderingen die zij al decennia als Rotterdammer meemaakt. “Onze aanpak gaat altijd om usual suspects. Pak een keer de usual friends aan.”
3 december 2019
Zes lessen van socioloog Richard Sennett voor de open stad
ANALYSE Hoogleraar sociologie Richard Sennett vertelde in Rotterdam over zijn nieuwe boek ‘Ethiek voor de open stad’. Vers Beton vat de zes belangrijkste lessen samen en analyseert wat deze in de praktijk voor Rotterdam betekenen.
22 januari 2019
Zó geef je steden maatschappelijke veerkracht
Hoe realiseer je maatschappelijke veerkracht via gebiedsontwikkeling? Om daarachter te komen, dook Jacomijn Baart voor de Master City Developer in de literatuur, waarna zij deze toepast op de ontwikkeling van het Central Innovation District in Den H…
2 april 2018
5 adviezen voor een inclusieve stad
De inclusieve stad is een stad die voor iedereen geschikt is om te wonen, te leven en te presteren. Het verwezenlijken hiervan is echter ingewikkeld. Woningcorporatieplatform De Vernieuwde Stad sprak daarom met vijf deskundigen (waaronder de Rijksbo…
9 mei 2018
Gebiedsontwikkeling voor de inclusieve stad: wat is dat?
ONDERZOEK Inclusieve gebiedsontwikkeling, wat is dat? promovenda Céline Janssen schrijft er in haar blog over. “Begrip van wat ‘de inclusieve stad’ is, is essentieel voor een volledig beeld – en dat is juist waar ‘inclusief’ om gaat.”
29 april 2019
Zelfdestructie: What Would Jane Jacobs Do?
Steden, en in het bijzonder Amsterdam, koken over. Woekerprijzen voor woningen, horden toeristen, Airbnb-wijken, expats, buitenlandse vastgoedinvesteerders die de markt afschuimen. Overdreven of niet, deze retoriek wordt hèt verkiezingsthema van 201…
13 oktober 2017
Hou bij gebiedsontwikkeling ook rekening met persoonlijkheid
Naast economische kansen en kwaliteit van leven speelt iemands karakter een belangrijke rol bij de keuze waar zij wil wonen. Demograaf Inge Hooijen: “Iemand die hoog scoort op altruïsme, voelt zich minder aangetrokken tot Rotterdam.“
9 april 2020
Laten we positief gezonde steden maken
Rinske Brand vraagt aandacht voor positieve gezondheid en de belangrijke rol van stad- en gebiedsmakers daarbij. “In de broodnodige preventierevolutie kunnen wij het verschil maken.”
23 juni 2020
Met deze balansact realiseer je de inclusieve stad
Hoe maak je een middenhuurproject én duurzaam én inclusief? Dat vertelt AM via DeBuurt in Utrecht Overvecht. "De inclusieve stad vraagt om een slimme balansact, waarbij je haalbare ambities én een integrale aanpak op één lijn brengt."
22 september 2020
Maak een keuze voor een rechtvaardige stad
Met het essay 'Maximaal, gelijk, voldoende, vrij. Vier perspectieven op de rechtvaardige stad' doet hoogleraar Edwin Buitelaar een poging duidelijk te krijgen wat een inclusieve stad kan zijn. Een interview.
25 augustus 2020
Substantieel meer betaalbare woningen nodig voor huisvesting economische daklozen
Er zijn substantieel meer betaalbare woningen nodig om economische daklozen in met name de Randstad onderdak te bieden. In de Amerikaanse staat Californië bouwt men om dezelfde reden in no time hotels om.
24 augustus 2020
De buurt centraal voor een sociale en duurzame stad
Volgens de auteurs van ‘Neighbourhoods for the Future’ kan de klimaatopgave het beste op buurtniveau en samen met een sociale agenda vorm krijgen. Recensent Agnes Franzen: “dit boek biedt bruikbare handreikingen voor een stad als levend organisme.”
23 november 2020
Naar een eco-inclusieve gebiedsontwikkeling
Omdat inclusieve én duurzame gebiedsontwikkeling geen vanzelfsprekendheid is, schetsen Arnoud Leerling en Maarten Markus de contouren van een inclusieve duurzaamheidsagenda.
28 oktober 2020
Een toegankelijke stad wordt niet gepland, maar geleefd
Steeds meer mensen kunnen onvoldoende deelnemen aan leven in de stad. Wat hebben deze inwoners nodig om de achterstand die ze hebben weer in te lopen? Aandacht voor de geleefde stad in plaats van de geplande stad, stellen experts.
15 januari 2021
Ontwikkelen met respect voor de ziel van de buurt
Tijdens de bijeenkomst ‘de ziel van de buurt’ onderzochten ontwikkelaars en stadsonderzoekers wat het DNA van een buurt is én hoe daar rekening mee te houden. “Mensen willen best mee met verandering, maar wel op een manier die bij hen past.”
20 mei 2021
“Invloed gebouwde omgeving op mentale gezondheid is veel groter dan gedacht”
Volgens Amerikaanse onderzoekers is de invloed van de gebouwde omgeving op de mentale gezondheid veel groter dan altijd werd gedacht. Daarom moet er in gebiedsontwikkeling veel meer aandacht komen voor het mentale aspect, stellen zij.
29 juni 2021
Wat participatieve placemaking bijdraagt aan gebiedsontwikkeling
Volgens TU Delft-onderzoeker Geertje Slingerland is de betrokkenheid van bewoners cruciaal bij placemaking en ontwikkelde daarvoor een aantal principes. Zij presenteerde dit tijdens het laatste jaarcongres Stedelijke Transformatie.
15 augustus 2022
Minder leefbare buurten geven extra stress, omgevingsbeleid is goed recept
Bewoners in een kwetsbare wijk waar de leefbaarheid onder druk staat, maken een grotere kans op gezondheidsproblemen. Nu de verschillen tussen buurten toenemen, is ingrijpen met adequaat omgevingsbeleid extra noodzakelijk, concludeert Pharos.
24 augustus 2023
Meer dan wonen: de waarde van sociaal en niet-commercieel voor een buurt
Woningcorporaties en marktpartijen trekken in gebiedsontwikkelingen weer vaker met elkaar op. Wat levert dat in een concrete Rotterdamse casus op? BPD zette een wandeling uit, Edwin Lucas brengt verslag uit.
23 maart 2023
Meer ruimte voor de voetganger is goed voor de stad, maar vergroot ook de ongelijkheid
Amerikaanse onderzoekers concluderen: krijgt de voetganger de ruimte, dan wordt een wijk aantrekkelijker en stijgen de vastgoedprijzen. Alleen groeit daarmee ook direct de sociale ongelijkheid in de steden.
8 februari 2023
De inrichting van de gebouwde omgeving heeft invloed op sociale duurzaamheid. Denk aan ruimtelijke aspecten zoals betaalbare woningbouw, gemengde wijken, de aanwezigheid van maatschappelijk vastgoed en plezierige openbare ruimte. Let wel, de fysieke ruimte kan enkel faciliteren – sociale duurzaamheid is daarnaast iets wat deels ‘uit zichzelf’ moet ontstaan. Ook wordt de uiteindelijke sociale duurzaamheid die gebruikers van gebieden ervaren vaak medebepaald door bijvoorbeeld persoonlijke voorkeuren en natuurlijke sociale processen.
Socialere pleinen? Volg deze 3 uitgangspunten van Sjoerd Soeters
Een ‘sociaal’ plein is compact, omringd door niet al te hoge gebouwen en verrijkt met waterelementen, aldus Sjoerd Soeters in Magazine Mooie Pleinen.
20 januari 2020
Stad functioneert steeds minder als sociaaleconomische roltrap voor migranten
Nieuwkomers kunnen bijdragen aan de economische groei, als zij zich kunnen ontwikkelen. Concrete maatregelen kunnen hierbij helpen, stelt Maaike Alles in haar afstudeerscriptie voor de opleiding Master City Developer.
24 januari 2020
Zo kan sociale woningbouw weer bijdragen aan een gezonde woningmarkt
ANALYSE Vrij Nederland zocht eind augustus uit hoe de sociale huurmarkt kon veranderen in een voorziening voor de minst vermogenden én wat nodig is om de sociale huurmarkt weer deel te laten zijn van een gezonde stedelijke woningmarkt.
4 september 2019
Sociale menging blijft onmisbaar voor grote steden
ANALYSE De stads- en wijkvernieuwing leek dood en begraven. Om het leefklimaat in kwetsbare wijken weer op peil te brengen, kunnen gemeenten niet anders dan zelf het initiatief nemen. Rotterdam toont zich daarin ambitieus.
21 januari 2019
Wat, waar en voor wie bouwen we?
ONDERZOEK Meer eenpersoonshuishoudens, immigratie en nieuwe gemeenschapszin: dat zijn de komende decennia de belangrijkste demografische veranderingen in Nederland. Wetenschappers lichten toe wat deze trends betekenen voor gebiedsontwikkelaars.
11 januari 2019
Maatschappelijk vastgoed in verandering
Maatschappelijk vastgoed is de benaming voor een heel diverse groep gebouwen zoals onderwijsinstellingen, verzorgingshuizen, bibliotheken, theaters, brandweerkazernes. Deze gebouwen en hun functies zijn van groot belang voor een goede ruimtelijke o…
15 juli 2017
Achterstandswijken verbeteren door huizen te slopen én hun bewoners te verhuizen
Menging van arme en rijke bewoners werd lange tijd gezien als goed middel om problemen in achterstandswijken aan te pakken. Tot nu toe gebeurde dat vooral door sloop van goedkope sociale huurwoningen en door nieuwbouw van (middel)dure koopwoningen.…
25 mei 2017
Dalende leefbaarheid is geen nieuws, wel prioriteit
ONDERZOEK De dalende leefbaarheid in kwetsbare wijken is het gevolg van gevoerd beleid. De tijd is rijp om opnieuw werk te maken van leefbare, veilige sociaal duurzame wijken.
25 november 2018
Agnes Franzen over ouderenhuisvesting: "Wacht niet op elkaar, begin gewoon”
ANALYSE Agnes Franzen benadrukt de innovatiekansen die de opgave van ouderenhuisvesting biedt. “Bedenk samen met bewoners, ondernemers en zorgorganisaties nieuwe concepten. Het is onze verantwoordelijkheid de optimale condities te creëren.”
27 augustus 2019
Hoge huren jagen Turkse ondernemers uit oude stadswijken in Amsterdam
Turkse immigranten verdwijnen in rap temp uit het Amsterdamse straatbeeld, concludeert Ceren Sezer in haar promotieonderzoek aan de TU Delft. Dit toont volgens haar de afnemende inclusiviteit van de stad.
6 maart 2020
Voortbouwen op de schouders van reuzen: het Rotterdamse daklandschap als tegengif voor ongelijkheid
Het oppervlak van alle platte daken in Rotterdam staat gelijk aan 3.700 voetbalvelden. Wat moet een stad hiermee? Juist onze daken kunnen ruim baan geven aan een evenwichtige en inclusieve stad, betoogt Teun van den Ende.
18 juni 2020
Via het groen in de stad de sociale ongelijkheid bestrijden
Kunnen bomen en grasvelden meer voor de stad betekenen dan ze nu al doen? Ja, zeggen wetenschappers. Herinrichting van het groen is een zeer geschikt instrument voor het structureel bestrijden van sociale ongelijkheid.
21 oktober 2020
Machiel van Dorst: "Betrek het welbevinden van mensen in het ontwerp van de leefomgeving"
Het vormgeven van de leefomgeving is volgens hoogleraar Machiel van Dorst een wisselwerking tussen omgeving, gedrag en ontwerp. "De beleving van stad, park en straat op ooghoogte heeft gaandeweg aan belang ingeboet."
30 november 2020
Jan Gehl: "Er is een onstilbare honger naar betere steden. Steden voor mensen"
In november spreekt de beroemde architect Jan Gehl op de Dag van de Stad. Journalist Kasper Baggerman interviewde hem over zijn visie op stedelijkheid, de 15-minutenstad, verdichting, architectenego’s en over de vraag hoe de stad toegankelijk blijft.
3 september 2021
Op zoek naar duurzame binding in een multiculturele wijk
Hoe vergroot je de binding met een wijk wanneer iedere bewoner dat begrip op een eigen manier ervaart? Onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam gingen op zoek naar ‘buurtdragers’ die de duurzame binding met de buurt kunnen versterken.
22 juni 2021
Zo zet je kunst en social design in bij de Omgevingswet
Hoe organiseer je participatie bij de Omgevingswet? Kunstloc Brabant stelt dat kunstenaars en designers daarbij een belangrijke rol kunnen spelen, en geeft daar 4 uitgangspunten en 6 voorbeelden bij.
28 april 2022
Genderongelijkheid in het publiek domein: vrouwen voelen zich minder veilig in het groen
Engelse onderzoekers concluderen dat bij het ontwerp van openbaar groen te weinig rekening wordt gehouden met de wensen van jonge vrouwen. Jonge mannen zijn vaak het uitgangspunt en daardoor voelen vrouwen zich minder veilig in het groen.
13 september 2022
Bewoners mixen: menging is terug van (nooit helemaal) weggeweest
Gemengde wijken zijn terug van weggeweest. Maar hoe kan menging op de beste manier vorm krijgen? Daarover ging Platform31 met experts in gesprek. "Sociale achterstand los je niet op enkel door problematiek te verdunnen."
29 maart 2023
Spontaan contact goed voor sociale cohesie in superdiverse wijken – maar hoe?
Spontaan contact tussen bewoners zorgt voor meer verbinding, maar hoe creëer je die ontmoetingen in superdiverse wijken? Het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) komt met concrete aanbevelingen voor ontwerpers, ontwikkelaars en bestuurders.
24 maart 2023
Wat partijen via gebiedsontwikkeling moeten doen om sociale duurzaamheid te bevorderen is een nog weinig-beantwoorde vraag. In discussies doemen suggesties op over meer ruimte voor bewonersparticipatie, strengere spelregels via bijv. wetgeving of juist meer vertrouwen in samenwerkingen. Op grote lijn lijkt de crux te liggen in de afstemming tussen de ‘ontwikkelende partijen’ van gebiedsontwikkeling enerzijds en de ‘beherende partijen’ anderzijds. Oftewel, in de samenwerking tussen vastgoedontwikkelaars, gemeenten, sociale werkers, maatschappelijke organisaties, lokale ondernemers en burgerinitiatieven.
Tijd voor een Sociaal Deltaplan Wonen
Columnist Agnes Franzen schetst de contouren van een landelijk plan om tot meer en socialere woningbouw te komen. Haar adviezen: samenwerking tussen overheden en de markt, sociale invalshoek en haalbaarheid en betaalbaarheid.
25 maart 2020
Hernieuwde aandacht voor kwetsbare wijken
Omdat niemand in een 'zwakke' wijk wil wonen, pleit columnist Agnes Franzen voor meer investeringen door alle betrokkenen in zowel het fysieke als het sociale domein. Maar, waarschuwt zij: "Een heldere rolverdeling is hierbij essentieel."
20 februari 2020
'Stedenbouwers verdiepen zich te weinig in de achtergronden van mensen'
ONDERZOEK Stedenbouwkundig ingrijpen is zelden succesvol als de ontwerper geen rekening houdt met wat mensen willen. Dat ontdekte promovendus Ana Rosa Chagas Cavalcanti in de Braziliaanse sloppenwijken.
25 september 2019
7 vragen die elke protagonist van menging moet stellen
ANALYSE Sociale menging is een voortdurend terugkerend en moeizaam verlopend thema in stedelijk beleid. Om meer scherpte te creëren, zou elke protagonist in het mengingsdebat zichzelf én anderen 7 vragen moeten stellen.
26 januari 2019
Drie instrumenten om burgers te activeren bij stedelijke ontwikkeling
VERSLAG November 2018 kwamen internationale professionals bijeen tijdens de conferentie ‘Empowering Cities and Citizens’. Dit leverde drie adviezen én instrumenten op voor stedelijke ontwikkelaars die werk willen maken van de sociale opgave.
6 december 2018
Paul Schnabel: ontwikkel leefklimaat kwetsbare wijken met de bewoners
VIDEO Gemeenten moeten het leefklimaat van kwetsbare wijken in samenspraak met bewoners verbeteren, anders werkt het niet. Dat zegt Paul Schnabel, voormalig SCP-directeur, in dit video-interview met Platform31.
26 december 2018
Wat is de taak van gebiedsontwikkelaars voor vluchtelingen?
ONDERZOEK Gebiedsontwikkeling en vluchtelingenintegratie: het zijn twee concepten die niet snel aan elkaar gelinkt worden. Onderzoek van Céline Janssen (TU Delft) laat zien dat zij wel degelijk veel voor elkaar kunnen betekenen.
7 januari 2019
“Als je niet investeert in wijken, dreigt segregatie”
De stad Groningen organiseert het landelijke congres voor wijkaanpak en wijkvernieuwing. Wethouder Roeland van der Schaaf: "We geven prioriteit aan wijken waar we negatieve tendensen zien voor veiligheid, sociale en economische omstandigheden."
8 oktober 2018
We kunnen de stedelijke segregatie nog een halt toeroepen
ANALYSE In grote delen van onze steden kunnen mensen met een lager inkomen, dak- en thuislozen, mensen met een psychiatrische of verstandelijke handicap en statushouders niet meer terecht. Dat is onrechtvaardig, vinden Simon Franke en Wouter Veldhui…
24 september 2018
Woningcorporaties krachtige rol in kwetsbare wijken
Woningcorporaties hebben een belangrijke rol te vervullen in de ondersteuning van kwetsbare wijken. Dat blijkt uit het proefschrift ‘Netwerken en Breuklijnen’ naar de rol van woningcorporaties in besluitvormingsprocessen in de wijkaanpak, waarop Ger…
18 februari 2016
Reinout Kleinhans, Universitair Hoofddocent aan de TU Delft, vergelijkt de segregatie in Amerikaanse steden met de Europese situatie en analyseert welke invloed de coronacrisis zal hebben op de inclusieve stad.
17 juni 2020
"Steeds grotere groep stedelingen komt in de knel"
Steeds meer mensen kunnen onvoldoende deelnemen aan het stedelijk leven. Hoe kunnen we ongerechtvaardigde verschillen tussen groepen burgers tegengaan? De Rli deed hier onderzoek naar en geeft drie aanbevelingen.
7 oktober 2020
Geef de burger toegang tot besluitvorming over de stad
De Raad voor de leefomgeving stelt in een recent advies de beperkte toegankelijkheid van kwetsbare bewoners tot de stad aan de orde. Frans Soeterbroek ziet de oplossing in toegang geven aan bewoners tot besluitvorming in de stad.
9 oktober 2020
Dakloosheid pak je aan met ambitieus woonbeleid
Stadsgeograaf Cody Hochstenbach doet een oproep aan overheid en markt om dakloosheid nu eens écht aan te pakken. "Een rechtvaardige overheid zou deze simpele keuze zo maken."
2 september 2020
Via nieuwe samenwerkingen bouwen aan inclusieve steden
Het fysieke en sociale domein staan in gebiedsontwikkeling niet altijd in verbinding. Ten onrechte, vinden Annemarie Jol van AM en Jürgen Klaassen van de Alliantie. "Het zou bijna verplicht moeten zijn: een keer stagelopen bij de andere partij."
3 februari 2021
De Toeslagenaffaire is ook een les voor het ruimtelijke domein
Columnist Wouter Veldhuis ziet de Toeslagenaffaire als een belangrijke les voor het ruimtelijke domein. Er is sturing nodig die samenwerking boven concurrentie stelt. “De Rijksoverheid moet haar publieke verantwoordelijkheid terugpakken.”
1 februari 2021
Sturen op onvastheid: het dilemma van de inclusieve stad
Niet de fysieke functies, maar de manier waarop mensen gebruik maken van gebieden moet centraal komen staan in het debat over de sociaal duurzame stad. Promovenda Céline Janssen legt uit wat dit betekent voor gebiedsontwikkeling.
24 februari 2021
Hester van Buren (Rochdale): "Al dat vluchtige en tijdelijke is helemaal niet goed"
Als voorzitter bij woningcorporatie Rochdale zet Hester van Buren zich in voor domeinoverstijgende ontwikkelingsplannen van buurten. Ze vertelt over haar geleerde lessen en de toekomst van de domeinoverstijgende gebiedsgerichte aanpak.
21 mei 2021
Sturen op maatschappelijke waarden in gebiedsontwikkelingen: hoe doe je dat?
Brink-consultant Valérie van Lieshout vertelt waarom gemeentelijke besluitvorming niet zonder het integraal meewegen van maatschappelijke waarden kan. Zij illustreert dit met de gebiedsontwikkeling in Alphen aan den Rijn.
7 mei 2021
Volkshuisvestingsfonds: redder van kwetsbare wijken of te sectoraal?
Het Volkshuisvestingsfonds, een eenmalige Rijksinvestering van 450 miljoen in kwetsbare wijken, moet 22 duizend woningen verbeteren. Helpt deze fysieke aanpak de kwetsbare wijken verder? "Je moet het ook zien als een soort dominosteen."
13 augustus 2021
Waarborgen van publieke waarden in de gebouwde omgeving is een balanceeract
Het waarborgen van publieke waarden is een overheidstaak, maar het is een complexe balanceeract door de inbreng van private partijen en burgers. Promovenda Lizet Kuitert ontwikkelde daarom een instrument om al die waarden in kaart te brengen.
24 juni 2021
Ver-ge-meen-schap-pe-lijk-en, of hoe maatschappelijk vastgoed de plek krijgt die het verdient
Maatschappelijk vastgoed gaat onder financiële en politieke druk vaak ten onder binnen gebiedsontwikkeling. Ervaringsdeskundigen Arie Lengkeek en Maurice Specht vertellen wat ervoor nodig is om dat probleem op te lossen.
31 mei 2021
Laat de overheid eindelijk eens de oplossing zijn voor de bewoners van kwetsbare wijken
Volgens columnist Annius Hoornstra is het de hoogste tijd dat het Rijk de circa 1 miljoen mensen in de 16 meest kwetsbare wijken vooruithelpt. “Het moet mogelijk zijn om de overheid deel van de oplossing in plaats van het probleem te laten zijn.”
26 mei 2021
Een burgerraad ruimtelijke ordening? Op zijn minst het proberen waard
Meepraten over een pleintje of sportvoorziening kennen we allemaal. Maar wat als we de burgers ook inspraak geven over de grote keuzes voor de inrichting van ons land? Stedenbouwkundige Violette Schönberger ziet zo'n burgerraad wel zitten.
9 december 2021
Ontmoeting in buurten ontwerpen is een investering in aandacht
Conceptontwikkelaar Niek Bosman laat aan de hand van vijf voorbeelden zien hoe gebiedsontwikkelaars ontmoeting in buurten kunnen stimuleren zonder dat dit veel geld kost. Wel is een investering in aandacht nodig.
10 november 2021
Havengebied inclusief transformeren? Denk dan aan tijd, ruimte en toegang
Hoe transformeer je een havengebied op een sociaal-inclusieve manier? David ter Avest, onderzoeker aan de Hogeschool Rotterdam naar het Merwe-Vierhavengebied, geeft drie geheugensteuntjes: neem de tijd, creëer ruimte en behoud de toegang.
28 oktober 2021
Grip op vervoersarmoede ligt voor het grijpen
De toegang tot voorzieningen is voor een steeds grotere groep burgers lastig. Als we niets doen, wordt het probleem van vervoersarmoede alleen maar groter en vallen meer mensen buiten de boot, stelt Anne van der Veen van adviesbureau Over Morgen.
26 oktober 2021
Burgerberaden zorgen voor meer eigenaarschap bij ruimtelijke vraagstukken
In diverse gemeenten wordt er al mee gewerkt: het burgerberaad. Een nieuwe manier om burgers bij actuele vraagstukken te betrekken. Ook in het ruimtelijk domein liggen er kansen voor dit instrument, betogen adviseurs Eva Rovers en Harm van Dijk.
15 juni 2022
"Aanpak kwetsbare wijken gebaat bij meer inbreng bewoners"
Het valt te prijzen dat in het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid weer aandacht is voor arme wijken. TU Delft-onderzoeker Reinout Kleinhans vindt echter dat bewoners meer betrokken moeten worden bij de aanpak.
29 augustus 2022
De burger volwaardig aan tafel
Socioloog Frans Soeterbroek schreef een essay over de rol van burgers bij gebiedsontwikkeling. Hij houdt een gepassioneerd pleidooi om de inzet en creativiteit van bewoners ten volle te benutten. Voor betere plannen en minder kans op NIMBY.
7 september 2022
Een thuisgevoel? De vraag is hóe we dat creëren
Hoe kunnen gebiedsontwikkelaars bijdragen aan het thuisgevoel van bewoners? Het is een vraagstuk dat BPD-regiodirecteur Helma Born flink bezighoudt. Ze trekt lessen uit projecten waarin het samen-leven centraal staat.
23 december 2022
Zuid op eigen benen laten staan: de inzet van Marco Pastors
Marco Pastors mag leiding geven aan de vernieuwing van Rotterdam Zuid. Een gebied waar het stapelen van stenen alleen niet voldoende is. Ook in andere domeinen moet voortgang worden geboekt. Hoe gaat de oud-wethouder van Rotterdam daarbij te werk?
5 december 2022
Ontwikkelaar en corporatie: de handen ineen voor kwetsbare wijken
Bij herstructurering kan samenwerking tussen een ontwikkelaar en een woningcorporatie bijdragen aan fysieke én sociale opgaven. In een succesvol ‘stadshuwelijk’ brengen beide partijen expertise in en dat levert beide partijen ook iets op.
3 juli 2023
Sociale huur verdient een (lage) maatschappelijke grondprijs
Maatschappelijke functies hebben een lagere grondprijs, maar columnist Annius Hoornstra wijst erop dat dit gek genoeg lang niet altijd voor sociale huurwoningen geldt. Daar moet wat hem betreft snel verandering in komen.
26 juni 2023
Wonen en zorg in de naoorlogse wijk, op zoek naar koppelkansen in het laboratorium
Het realiseren van sociaal-maatschappelijke impact is in naoorlogse wijken inmiddels minstens zo belangrijk als stenen stapelen. In Den Haag Zuidwest wordt in een Innovatielab onderzocht hoe maatschappelijke thema’s verbonden kunnen worden.
23 juni 2023
Bestaande wijken worden verdicht: de impact op leefbaarheid
De stadsplanners kijken met belangstelling naar de verdichtingsmogelijkheden van bestaande woongebieden. Maar wat doet een forse verdichting met de leefbaarheid ter plekke? Platform31 organiseerde een terugblik-webinar.
21 april 2023
Neem brede welvaart vanaf het begin mee bij gebiedsontwikkeling
Brede welvaart: een begrip dat al langer rondzong maar nu ook de wereld van de gebiedsontwikkeling bereikt. Hoe geven we daar concreet handen en voeten aan? Onderzoekers van het CPB doen een voorzet.
6 april 2023
De blik van de jeugd: luisteren naar kinderen en jongeren maakt een betere leefomgeving
Betrek de jeugd bij het ontwerpen van de leefomgeving, daar profiteert iedereen van. Dat is de stelling van het Canadese bureau Happy Cities. Aan de hand van twee casussen, waaronder één in Rotterdam, onderbouwen zij deze bewering.
18 januari 2023
Succesvol netwerken in naoorlogse wijken
Naoorlogse wijken verdichten en verbeteren vraagt om meer dan alleen stenen toevoegen. Ontwikkelaars Imane Himmit en Maaike Schravesande van Heijmans Vastgoed benadrukken het belang van de sociale infrastructuur en de netwerken in de wijk.
9 januari 2023
Er bestaat een breed scala aan meettools die maatschappelijke meerwaarde beogen te meten, zoals veiligheidsindexen of leefbarometers. Deze instrumenten hebben echter vaak een beperkte reikwijdte en meten slechts een enkel aspect van sociale duurzaamheid. Daardoor ontstaat de kans om in gebiedsontwikkeling de plank flink mis te slaan (bijvoorbeeld wanneer een leefbarometer wordt gebruikt om ‘sociale cohesie’ te monitoren). Om sociale duurzaamheid in volle breedte te monitoren, lijkt de meeste potentie te zitten in kwalitatieve methoden, zoals evaluaties via buurtpanels, of in breed-opgestelde indexen, zoals de capability-benadering of de brede welvaartsmonitor.
Sociale duurzaamheid: meer dan een checklist
Hoe belangrijk sociale netwerken en buurtvoorzieningen zijn, merken we in crisistijden als deze. De sociale duurzaamheid van een gebied is niet puur kwantitatief te meten, maar afhankelijk van de waarden die je centraal stelt.
26 maart 2020
Hoe (en waarom) bewijzen we inclusiviteit in gebiedsontwikkeling?
VERSLAG Wat bedoelen we met ‘inclusiviteit’ en hoe meten we deze in gebiedsontwikkeling? Daar ging de Nederlandse conferentie van het Urban Land Institute over. Goede voorbeelden laten zien dat die bewijzen misschien niet eens nodig zijn.
24 juni 2019
Wijkparticipatie? Eerst de buurt, dan de stedenbouwkundigen
ONDERZOEK Er is alleen sprake van participatie als er een minimum aan wederkerigheid is, betoogt onderzoeker Menno van der Veen. Samen met collega’s ontwikkelde hij daarom 10 participatienormen, die hij toetste in de Amsterdamse K-buurt.
11 december 2018
Zo meet je de waarde van sociale investeringen
Wat leveren investeringen in de zachte, sociale kant van gebiedsontwikkeling op? Een antwoord is te vinden via de capability-benadering.
3 juli 2020
Rijksadviseurs: maatschappelijke meerwaarde moet essentieel uitgangspunt worden
Het Rijk wil zijn eigen vastgoed en andere objecten en gronden graag inzetten voor de creatie van maatschappelijke meerwaarde. Maar ondanks deze doelstelling lukt dat in de praktijk nog lang niet altijd, zegt het College van Rijksadviseurs.
23 oktober 2020
Zo geef je maatschappelijke meerwaarde aan gebiedsontwikkeling
In veel steden is de drang om snel woningen te bouwen zo groot, dat er nauwelijks nog ruimte zou zijn voor maatschappelijke initiatieven. Om daar verandering in te brengen moet de financieringsystematiek van gebiedsontwikkeling anders.
6 oktober 2020
Private partijen op zoek naar maatschappelijke impact
Het belang van maatschappelijke waarden in gebiedsontwikkeling is sinds de coronacrisis groter geworden. Beleggers en ontwikkelaars zoeken naar manieren om deze investeringen te meten en te verantwoorden.
4 augustus 2020
Kabinet trekt 450 miljoen euro uit om leefbaarheid in kwetsbare wijken aan te pakken
Het kabinet heeft de nieuwe woonplannen voor 2021 gepresenteerd. Een van de onderdelen is een fonds van 450 miljoen euro waarmee wordt geïnvesteerd in de leefbaarheid en duurzaamheid van kwetsbare wijken.
13 november 2020
PBL: voor brede welvaart hoef je niet alles zelf in huis te hebben
De randgemeenten van de grote steden kennen de grootste brede welvaart van Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van het PBL. Gemeenten in landelijke gebieden bungelen onderaan de lijst, maar samenwerking in de regio is de sleutel tot succes.
16 februari 2022
Omarm de welzijnseconomie (en vergeet welvaart)
Om kwaliteit van leven en onze leefomgeving centraal te stellen schiet volgens columnist Wouter Veldhuis het begrip Brede Welvaart tekort. “Laten we het beestje bij de naam noemen en het voortaan hebben over welzijn in plaats van welvaart."
3 februari 2022
Waarom we ook de zachte waarde van infrastructuur serieus moeten nemen
Er wordt volgens Arjen Kamphuis te vaak gemakkelijk gesteld dat grote infrastructurele iconen sociale en culturele waarde hebben. In zijn prijswinnende onderzoek voor de Master City Developer legt hij uit waarom dit meetbaar moet worden gemaakt.
28 januari 2022
Economische verschillen tussen Nederlandse regio’s steeds groter, brede welvaart als oplossing
De economische verschillen tussen regio’s nemen toe, concluderen economen van de Rabobank. Groot-Amsterdam en Brainport Eindhoven blijven komend jaar groeien, andere gebieden krimpen juist. Brede welvaart is de mogelijke sleutel tot succes.
15 december 2022
De tijd is daar: echte sociale impact maken met data in gebiedsontwikkeling
Data en gebiedsontwikkeling moeten maar eens uit de fase komen van de beloften. Het is tijd om echte sociale impact te realiseren in buurten en wijken en daar kunnen data zeker bij helpen, zo betoogt Walter Bokern.
31 januari 2023
Het Dorp in Arnhem combineert wonen met zorg
VanWonen en BPD herontwikkelen voor zorgorganisatie Siza Het Dorp in Arnhem. Zij transformeren het gebied naar een inclusieve woon- en leefomgeving.
20 januari 2020
De ‘all inclusive wijk’ voor het combineren van complexe opgaven
‘Transitiereizen’ ontwikkelde de ‘all inclusive wijk’ als oplossing voor het combineren van gebiedsopgaven. Bijvoorbeeld in de Wageningse wederopbouwwijk de Nude, die wordt losgekoppeld van het aardgasnet en aan groot onderhoud toe is.
18 november 2019
Parkstad moet Rotterdam-Zuid verbinden
Nieuwbouwproject Parkstad in Rotterdam zorgt ervoor dat zelfs het hogere segment zijn pijlen richt op zuid. Nu de eerste woningen bijna worden betrokken, maken gemeente en ontwikkelaar Stevast Baas & Groen de tussenbalans op.
14 november 2019
Toronto: sociaal door verdichting?
INTERNATIONAAL Commerciële, ecologische én sociale belangen kunnen toch samengaan bij gebiedsontwikkeling, concluderen 4 onderzoekers na bezoek aan de voormalige achterstandswijk Regent Park. "Dit zou weleens Toronto’s beste wijk kunnen zijn."
26 februari 2019
Breda geeft goede voorbeeld met Aanpak Wonen en Zorg
Wijkgericht, de vinger aan de pols en concrete acties verbinden aan visies en ambities. Daarom is de Bredase Aanpak Wonen en Zorg een voorbeeld voor heel Nederland.
8 april 2020
Leeftijdsbestendige steden kijken verder dan alleen het fysieke
Wereldwijd worstelen steden met hun sterk veranderende demografie. Vooral in Azië gaan publieke én private partijen samen goed om met deze verandering. Hun oplossing: kijk verder dan het fysieke aspect.
20 oktober 2020
Rozendaal in Leusden: zelfbeheer bewoners onlosmakelijk onderdeel van de wijk
In de GO Zomertour vertellen experts en liefhebbers over hun favoriete gebiedsontwikkeling. In het laatste en tiende deel bezoekt Céline Janssen Rozendaal in Leusden waar zelfbeheer van bewoners sinds 1970 praktijk is. En dat werkt nog steeds.
28 augustus 2020
Afrikaanse stedenbouw als voorbeeld van inclusiviteit
In het recente debat rond de Black Lives Matterbeweging speelt sociale en ruimtelijke ongelijkheid een belangrijke rol. Voor Dean Saitta zijn Afrikaanse steden een bron van inspiratie voor inclusieve stedenbouw.
20 augustus 2020
BPD stelt sociale duurzaamheid centraal in nieuwe Haagse stadswijk
Gebiedsontwikkelaar BPD probeert in de Haagse wijk Proeftuin Erasmusveld alle onderdelen van duurzaamheid te combineren, waarbij het sociale aspect bijzondere aandacht krijgt.
14 december 2020
Zo ontwerpt ECHO een sociaal-inclusieve buurt in de stad
Sociale inclusiviteit klinkt abstract, maar is al in de ontwerpfase concreet te maken. Tim Tutert en Koen de Boo (ECHO urban design) leggen uit waarom en hoe zij alledaagse ontmoetingen tussen buurtbewoners faciliteren.
1 december 2020
Groningen zet sociale doelen centraal voor wijkverbetering
In Groningen werken Rijk en regio via een Regio Deal samen om achterstandswijken beter te maken. "Sociale doelen zorgen ervoor dat wijkvernieuwing niet alleen in gedachten, maar vooral in de praktijk een veel integraler fenomeen wordt."
18 november 2020
Onderzoek: meer collectieve organisatie nodig voor hechte gemeenschap in Oosterwold
De meest geplande ongeplande plek ter wereld. Zo omschreef de New York Times de wijk Almere Oosterwold al eens. Sociaal-geograaf Ivan Nio onderzocht wat voor samenleving er in de afgelopen vijf jaar is ontstaan.
8 maart 2021
Gimmick of geniaal: lukt dat, sociale duurzaamheid via de Community Land Trust?
De Community Land Trust is een soort mini-woningcorporatie voor mensen met een lager of middeninkomen die verbinding met de buurt zoeken. Promovendus Céline Janssen is positief en hoopt dat gebiedsontwikkelaars het aandurven.
1 september 2021
Rhapsody: intelligent ontwerp kan niet zonder intelligente aanpak
Rhapsody is één van de twee winnaars van de SKG Award 2021, de Nederlandse prijs voor een bijzonder initiatief in duurzame gebiedsontwikkeling. Hoe kijken de gebiedsregisseurs zelf naar deze ontwikkeling en welke lessen hebben zij eruit getrokken?
9 augustus 2021
Bouwstenen voor maatschappelijke gebiedsontwikkeling
Hoe kunnen bewoners zo goed mogelijk in positie komen bij de inrichting van hun leefomgeving? Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners selecteerde zes voorbeelden van ‘maatschappelijke gebiedsontwikkeling’ om van te leren.
14 juni 2021
Buiksloterham in Amsterdam: circulaire stadswijk in wording
Buiksloterham aan de noordelijke IJ-oever in Amsterdam moet de eerste circulaire stadswijk van de hoofdstad worden. Tijdens de ontwikkeling wordt met de hoge circulariteitsambities in de praktijk geëxperimenteerd.
27 mei 2021
Zo dwingt men in Wenen levendigheid af in een nieuwbouwwijk
Hoe creëer je vanaf de eerste dag levendigheid in een wijk? Journalist Jaco Boer laat aan de hand van de Weense gebiedsontwikkelingen Seestadt Aspern en Sonnwendviertel-Ost zien hoe de gemeente dit afdwingt.
8 december 2021
In Rhapsody zijn community managers de aanjagers van sociale duurzaamheid
Hoe zorg je ervoor dat een gebiedsontwikkeling ook in de jaren na de oplevering duurzaam blijft en de banden tussen oude en nieuwe bewoners sterker worden? In Amsterdam zetten ze community managers, een speciale kas én een cheque als troeven in.
24 mei 2022
Publiek-private organisaties maken Wenen sociaal
Doelen voor sociale duurzaamheid zijn in gebiedsontwikkeling al snel het kind van de rekening. Promovendus Céline Janssen ging op werkbezoek in Wenen en zag daar hoe het óók kan. Het geheim? Publiek-privaat stadtteilmanagement.
18 juli 2022
Knarrenhof oplossing voor tekort aan seniorenwoningen? “Je let een beetje op elkaar”
Door vergrijzing van de samenleving verandert de behoefte aan woonruimte. Knarrenhofjes voor senioren zijn één manier om de doorstroming te versnellen en aan de specifieke woonwensen van ouderen te voldoen.
21 december 2022
De lessen van BoTu: samenwerken aan social impact bij binnenstedelijke fysieke opgaven
Een nobele ambitie: wijkvernieuwing vormgeven met projecten die leiden tot fysieke verbeteringen én maatschappelijke meerwaarde hebben. Waar moeten gebiedsontwikkelaars op letten? Linda Zuijderwijk zet de lessen van Bospolder-Tussendijken op een rij.
12 december 2022
Met businessmodellen, burgerjury’s en zomerspelen worden potentiële bewoners en omwonenden op allerlei manieren bij een nieuwe gebiedsontwikkeling betrokken. Ook in Amsterdam Zuidoost. Maar wat leveren al die participatie- en co-creatietrajecten op?
18 november 2022
Stedelijke vernieuwing is vooral op sociaal vlak een kwestie van lange adem
Recensent Kees de Graaf las SUPERWEST over ruim twintig jaar stedelijke vernieuwing in Amsterdam Nieuw-West en constateert dat veel fysieke doelen zijn gehaald, maar dat de sociale kant weerbarstig blijkt.
9 november 2022
Hoe mensen het verschil maken bij wijktransformaties
Onderzoeker Marieke Wenneker laat aan de hand van twee Eindhovense voorbeelden zien hoe mensen het verschil maken bij wijktransformaties. "Met stenen alleen verander je de wijk niet."
24 oktober 2022
In Wenen wordt de brug geslagen tussen de stenen en de mensen
De wens wordt vaak geuit: laten we de wereld van de stenen beter verbinden met die van de mensen - die er uiteindelijk gebruik van maken. In Wenen wordt de ontwikkelwedstrijd hiervoor gebruikt. Adviseur Dorien de Wit (De Beuk) is enthousiast.
30 september 2022
Heerlen-Noord, de langdurige transformatie van een voormalig mijngebied
Heerlen-Noord staat (opnieuw) voor een grote opgave. In 25 jaar tijd moet het gebied op het Nederlands gemiddelde worden gebracht. De aanpak van de stenen en de sociale problemen gaat daarbij hand in hand.
10 oktober 2023
Medezeggenschap in de eigen wijk, zo pakt dat uit in Rotterdam
Het is in theorie een prachtige nieuwe trits: meewegen, meedoen, meebeslissen. Maar hoe pakt die participatie van buurtbewoners uit in de praktijk? In de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken werd de proef op de som genomen.
22 september 2023
NIMBY is in Sydney niet alleen lastig, maar leidt ook tot racisme en ongelijkheid
In de strijd om de ruimte speelt NIMBY een steeds grotere rol. Australische wetenschappers laten zien dat dit niet alleen lastig is voor professionals, maar ook ernstige negatieve ruimtelijke en sociaaleconomische gevolgen heeft.
30 augustus 2023
Van Vogelaar naar veiliger, vrijwilligers transformeren Woensel-West
Van kwetsbaar gebied naar een veiligere wijk waar kinderen weer op straat spelen. De Eindhovense wijk Woensel-West heeft de afgelopen 15 jaar een transformatie ondergaan met daarbij een cruciale rol voor vrijwilligers én de Buurtonderneming.
20 juni 2023
De vernieuwing van Den Haag Zuidwest, ronde vier
En opnieuw wordt de vernieuwing van Den Haag Zuidwest ter hand genomen. Ditmaal mede in het kader van de stedelijke verdichting die in dit naoorlogse woongebied een plek moet krijgen. In gesprek met corporaties, gebiedsontwikkelaars en gemeente.
26 mei 2023
“Gebiedsontwikkeling is meer dan alleen fysieke verbetering”
Bij wijkvernieuwing is het de kunst om fysieke ingrepen te matchen met een social-maatschappelijke impuls. Promovenda Céline Janssen kijkt over de grens in Zweden, naar de aanpak in Helsingbörg.
31 januari 2023
Cover: ‘Dossier Sociale Duurzaamheid’ door Roberto La Rosa (bron: Shutterstock)
Meld u nu aan voor het SKG Jaarcongres 2025
Read more →