Ouderen beter af in centrumgebied

Het moet maar eens gezegd worden. Niet alle ouderen voelen zich thuis in een woning op een rustige locatie in het groen - zonder dat ze de zekerheid hebben of de voorzieningen waar zij gebruik van maken op termijn nog wel blijven bestaan. Vandaar de stelling dat ouderen de kans moeten krijgen om te wonen in gebieden waar sprake is van reuring en de mogelijkheid voor ontmoetingen; in gebieden waar winkels, een restaurant en andere voorzieningen aanwezig zijn. Nog specifieker; laat deze groeiende doelgroep wonen bovenop al deze voorzieningen. Juist deze plekken lenen zich goed voor het langer zelfstandig wonen én wonen met zorg. Het mes snijdt namelijk aan twee kanten. Ouderen leven langer gezonder in een omgeving met reuring én centrumgebieden krijgen een economische boost.

De praktijk wijst uit dat ouderen er baat bij hebben als ze te midden van de levendigheid van het centrum wonen. “Op het dak van de voorzieningen kan een beschutte, kleinschalige woonomgeving worden gecreëerd. Daar zijn veel ouderen naar op zoek. Zeker als in het centrum ook zorgvoorzieningen zijn geïntegreerd. Doordat ouderen betrokken blijven bij de buurt, meer aanspraak hebben, meer bewegen en meer buiten komen zijn ze gezonder. Door een grotere zelfredzaam daalt de zorgvraag.” Aan het woord is Margarette Neep, architect-directeur van rphs+, adviesbureau op het gebied van stedenbouw, architectuur, bouwtechniek en management in Voorburg. Zij houdt zich onder andere bezig met het vinden en vormgeven van passende huisvesting voor de groeiende groep ouderen. Bijvoorbeeld in de vele centrumprojecten waarbij het bureau betrokken is.

Het project ‘Ceresstaete’ toont bijvoorbeeld aan dat het huisvesten van mensen met een zorgvraag in het kernwinkelgebied van Assen goed uitpakt. “Rondom een gemeenschappelijke tuin op het dak van de winkels bevinden zich zorgwoningen en kleinschalige woongroepen voor dementerende ouderen, met een restaurant, ontmoetingsruimten, kantoren, logeerkamers en een kapper. Zorgaanbieder Icare is uiterst tevreden. De zorgverlening en huisvesting zijn onderscheidend én commercieel haalbaar. Het voorziet in een groeiende behoefte aan stedelijke, beschermde woonmilieus voor ouderen. En met de toevoeging van maatschappelijke functies verbetert de leefbaarheid en de integrale betekenis van dit deel van het centrum. Daar is ook de eigenaar, CBRE Global Investors, bij gebaat.”

Urgentie bouwen voor ouderen

Door de crisis is de woningproductie sterk gereduceerd. Corporaties moeten zich volgens de overheid beperken tot hun kerntaken. Hierop werden zorgorganisaties geconfronteerd met marktwerking en de transitie naar het scheiden van wonen en zorg. Gemeenten zijn nog zoekende hoe zij adequaat vorm kunnen geven aan hun nieuwe taken op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Daarnaast houden banken de hand op de knip, en spreken nieuwe beleggers op de woningmarkt nog niet dezelfde taal als de zorgorganisaties om tot vruchtbare samenwerking te komen.
Margarette Neep: “Het lijkt alsof alle betrokken partijen bij dergelijke ontwikkelingen nog niet tot elkaar kunnen komen. Blijkbaar wordt de urgentie nog niet voldoende gevoeld of de kansen nog niet voldoende gezien. Hierdoor blijven locaties die van nature uitermate geschikt zijn voor ouderen om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen – namelijk in het centrum van het dorp, de wijk of de stad – buiten het vizier.”

Dat er iets moet gebeuren tonen cijfers van onder andere het Centraal Bureau voor de Statistiek aan: “Ouderen leven steeds langer”. Op basis van de huidige stand van de volksgezondheid en de medische technologie hebben 65-jarigen gemiddeld nog 19,8 jaar te leven. Volgens de prognose groeit het aantal 65-plussers van 3 miljoen nu naar 4,8 miljoen in 2040, waarvan een derde zelfs ouder is dan 80 jaar. Om deze groep te huisvesten zijn volgens diverse onderzoeken ongeveer 30.000 tot 50.000 geschikte woningen per jaar nodig.

Generatie vriendelijke centrumgebieden

Om die bouw- en (her)ontwikkelopgave voor elkaar te krijgen zal de houding van alle participanten – zorgaanbieder, belegger, eigenaar, gemeente, architect en ontwikkelaar – moeten veranderen, meent architect Neep. “Onze rol is om te laten zien dat het samenbrengen van wonen, zorg en voorzieningen een meerwaarde heeft voor centrumplannen. Daar hoort een ander businessmodel bij dat wordt aangestuurd vanuit de duurzame ontwikkeling, het toevoegen van waarde voor alle betrokkenen en de maatschappij. De rol van gemeenten kan hierin verbindend en sturend zijn, vanuit een integrale visie op wonen, zorg en welzijn. Ze kunnen aansturen op het generatie vriendelijk maken van centrumgebieden. Doorbreek daarnaast het korte termijn denken. Het gaat om ontwikkelen voor de lange termijn.”

Zie ook:

- Artikel 'Wonen en zorg scheiden slechts beperkt mogelijk'
- Artikel 'Tips en creativiteit voor succesvolle interventies in de zorg'
- Artikel 'De corporatie, de gemeente en de zorg - Prestatieafspraken 2.0'