Sessie B: Nu al een omgevingsplan: bestemmingsplan met verbrede reikwijdte

Verslag Congres Omgevingswet 2015

Conclusies

• Het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte, en ook het omgevingsplan, vergt een cultuuromslag bij gemeenten door de integrale, interdisciplinaire benadering die het vereist;
• Bij de integrale benadering die het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte vereist, en ook het omgevingsplan zal gaan vereisen, gaat wellicht enige houvast verloren maar dit kan teruggebracht worden door duidelijke fasering in het project aan te brengen;
• Zorg bij het vaststellen van het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte voor voldoende participatie van de stakeholders aan de voorkant van het project, zo kan goed ingespeeld worden op de vragen uit de markt en een latere ontmoeting bij de rechter worden voorkomen;
• Het vaststellen van een grondgebieddekkend bestemmingsplan zal aan het begin van het project veel tijd kosten maar heeft de potentie om gaandeweg veel tijdswinst te boeken.

Het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte

Met behulp van de Crisis- en herstelwet wordt de mogelijkheid geboden om middels het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte vooruit te lopen op het omgevingsplan, dat over zo’n drie jaar door de Omgevingswet zal worden geïntroduceerd. Meer dan 10% van de gemeenten experimenteert nu al met de mogelijkheden die het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte biedt.

Een greep uit deze mogelijkheden:

• In het bestemmingsplan kan specifiek aandacht worden besteed aan duurzaamheid;
• Verordeningen kunnen in het plan worden geïmplementeerd; en
• Het vereiste onderzoek kan worden gefaseerd. Dat wil zeggen, in het eerste stadium wordt onderzoek gedaan waarbij de situatie op globale wijze bepaald wordt, en pas in het stadium van vergunningverlening volgt het precieze onderzoek. Dit resulteert in meer flexibiliteit in de planvorming en minder onderzoeksverplichtingen voor de gemeenten.

CHV Noordkade in Veghel (Presentatie door Stefan van Bogget)

De CHV Noordkade in Veghel was voorheen de vestigingsplaats van de Coöperatieve Handelsvereeniging van den N.C.B. (Noordbrabantsche Christelijke Boerenbond). Met haar vertrek ontstond de wens om dit terrein te herontwikkelen, met behoud van het unieke karakter en de historie ervan. Met behulp van de mogelijkheden die de Crisis- en herstelwet biedt zijn inmiddels veel nieuwe ontwikkelingen op het terrein gerealiseerd. Aan de voorkant van het proces van herontwikkeling is met de omgeving, de buurtbewoners en bedrijven het gesprek gestart zodat goed ingespeeld kon worden op de vragen uit de markt. Een belangrijke focus lag op het gebruik van wet- en regelgeving als middel om goede initiatieven mogelijk te maken, in plaats van als drempel om ontwikkelingen tegen te houden.

Naar aanleiding van vragen uit de zaal vertelt Stefan dat het grootste probleem dat bij de nieuwe, integrale manier van werken om de hoek komt kijken zit in de cultuuromslag die dit vraagt van de gemeenten. De focus moet worden verlegd van de eigen discipline en deelonderwerpen, en de belangen daarvan, naar een integrale benadering en interdisciplinaire samenwerking. Stefan vertelt dat hij op dit punt gedurende het hele project, en nog steeds, op weerstand wordt gestuit. Het blijft een terugkerend item en een belangrijk punt van ontwikkeling waar veel energie in wordt gestoken.

Stefan geeft verder aan dat ook de toename in flexibiliteit op enige weerstand stuit. Flexibiliteit wordt aan de voorkant van het project door alle stakeholders toegejuicht maar stuit aan de achterkant op enige weerstand; daar domineert de behoefte aan en de vraag naar rechtszekerheid. Door de zaal wordt gevraagd in hoeverre de rechter bereid zal zijn mee te gaan in de flexibele houding van de gemeenten, waarop Stefan aangeeft dat er enige onzekerheid bestaat over de bereidheid van de rechterlijke macht om flexibel te denken, hier moeten nog grote slagen worden gemaakt.

Grondgebieddekkend in Deventer (presentatie door Rick Keim)

Voor het groene deel van de gemeente Deventer gold al voor de experimenten met de Crisis- en herstelwet slechts één bestemmingsplan, maar voor het stedelijke deel van de gemeente golden verschillende, oude plannen die vernieuwd dienden te worden. Bij deze vernieuwingen is de gemeente van 350 bestemmingsplannen teruggegaan naar 50 en met behulp van de Crisis- en herstelwet is deze ontwikkeling doorgezet. In Deventer is inmiddels een grondgebieddekkend bestemmingsplan met verbrede reikwijdte vastgesteld.

Rick vertelt dat schaalvergroting veel voordelen heeft zoals standaardisering, het makkelijker maken van het ontsluiten van gegevens aan de voorkant en een toename in ruimte voor initiatieven, hetgeen allemaal goed past bij de gedachte van de nieuwe Omgevingswet. Hierop is in Deventer geanticipeerd, om zo gefaseerd naar het omgevingsplan toe te werken.

Een van de grote voordelen van het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte was dat de ‘of’- en de ‘hoe’-vraag uit elkaar werden gehaald. Aan de voorkant van het project kun je aangeven of je het als gemeente haalbaar acht, zonder precies voor ogen te hebben hoe het er precies uit gaat zien. In deze fase hoeft niet alles meer tot in detail uitgezocht te worden, dat wordt verschoven naar de fase van vergunningverlening.

Bij het vaststellen van een grondgebieddekkend bestemmingsplan wordt gewerkt met integratie, deregulering en kostenverlaging in het achterhoofd. Om de integrale benadering ten goede te komen is het belangrijk om niet alleen juristen maar juist verschillende disciplines, organisatiebreed met elkaar aan tafel te zetten. Rick geeft aan dat bij een dergelijke benadering minder ruimte is voor centrale aansturing dan men nu misschien gewend is. Om de houvast terug te brengen is fasering in het project aangebracht. De verschillende fasen die Deventer onderscheid:
• Inventarisatie van de mogelijkheden
• Analyse van de informatie
• Confrontaties
• Het formuleren van uitgangspunten
• Vormgeving van het plan
• Het doorlopen van de procedure
• Beheerplan

Aan de slag gaan met het nieuwe omgevingsplan zal in de eerste periode veel tijd kosten en een aanzienlijke cultuuromslag vergen, maar heeft het potentieel om gaandeweg veel tijdswinst te boeken. Door Arjen wordt een vergelijking gemaakt met de APV, die door gemeenten ook niet elk jaar geheel herzien wordt. Het omgevingsplanplan gaat fungeren als raamwerk, waarin steeds kleine aanpassingen worden gemaakt.

Een laatste boodschap

Aan de slag! Dat is de beste manier om wegwijs te worden met het omgevingsplan. De sprekers hebben hier met de besproken praktijkvoorbeelden een mooie opstap voor gegeven.

Beeld bovenaan: Jean van Lingen

Presentatie Stefan van Bogget

Presentatie Monique Arnolds

Presentatie Rick Keim

Zie ook:

- Verslag ‘Sessie A: College Omgevingswet: van A naar AMvB’
- Verslag 'Aan de slag met visie en juiste mentaliteit'