Verslag Het raamwerk staat, de invulling is nog in volle gang. Afgelopen zomer ging de Tweede Kamer al akkoord met de invoering van de Omgevingswet en de beurt is nu aan de Eerste Kamer. Als het om de invulling gaat: de koepelorganisaties van gemeenten, provincies en waterschappen bekijken momenteel de conceptversies van de vier Algemene Maatregelen van Bestuur. De vier AMvB’s zijn van groot belang voor de inhoud van het omgevingsrecht. Een ander belangrijk punt is de implementatie. Om de overgang soepel te laten verlopen moeten nog meer gemeenten nu al aan de slag met de Omgevingswet. Er lopen 70 pilots. Wat zijn de grote veranderingen voor de praktijk? Een uitdaging is ook de digitaliseringsslag die gemaakt moet worden. College Omgevingswet: van A naar AMvB, door Arjan Nijenhuis, plaatsvervangend directeur Eenvoudig Beter van het ministerie van IenM.
Verslag Congres Omgevingswet 2015
Het college is nog maar net begonnen. In de zaal zitten vertegenwoordigers van gemeenten: beleidsmedewerkers, wethouders en juristen. Daarnaast een enkele adviseur of consultant van een marktpartij en een bestuurslid van een Waterschap. Arjan Nijenhuis zegt: “Het is echt een andere manier van denken dat er voor komt kijken. ” De boodschap is duidelijk. Niet alleen de Rijksoverheid heeft zijn handen vol aan de plannen om van allerlei verschillende wetten op het gebied van de leefomgeving slechts één wet te maken en de invulling van deze nieuwe wet. Zeker zo belangrijk is de gemeenten en andere betrokkenen er nu al mee gaan werken. “We hebben nu ongeveer een jaar ervaring met pilots. Het is een gezamenlijke zoektocht, waarbij de focus onder andere ligt op integraliteit en participatie. ”
Conceptversies
De stand van zaken: Het wetsvoorstel ligt bij de Eerste Kamer ter behandeling. De koepels van de stakeholders (gemeenten, provincies en waterschappen) kijken op dit moment naar de conceptversies van de Algemene Maatregelen van Bestuur en het is de bedoeling dat op 1 april volgend jaar de ‘echte’ consultatie volgt. Er wordt gewerkt aan Aanvullingswetten en de Invoeringswet, die parallel aan de Omgevingswet worden opgesteld als onderdeel van het stelsel. Het gaat dan de onderwerpen bodem grond, geur, geluid, natuur en ammoniak & veehouderij. “Ik verwacht het niet, maar mocht een van de vijf trajecten, bijvoorbeeld bodem, vertraging oplopen dan hoeven we niet te wachten op de zwakste schakel. ”
Digitalisering
De Omgevingswet moet in 2018 in werking treden. Misschien wordt het een jaartje later, klonk het door tijdens het Congres Omgevingswet 2015 op 11 november in Utrecht. Punt is in ieder geval dat er op het moment dat de Omgevingswet ingaat er ook een digitaliseringslag gemaakt moet zijn. Het loket moet er dan staan, maar er zullen nog wel wat slagen gemaakt moeten worden. “De ambitie is om in 2024 met één klik alle informatie over de fysieke leefomgeving beschikbaar te maken. Zo kan je achter je pc zien wat er mogelijk is en kan op een bepaald perceel.”
Grootste veranderingen – en verbeterdoelen:
• Inzichtelijkheid: minder regels en plannen op alle niveaus
• Integrale aanpak: bepaal als gemeente eerst je omgevingsvisie en vervolgens een omgevingsplan.
• Afwegingsruimte: binnen de kaders van de omgevingswaarden en AMvB’s
• Participatie – sneller en beter: bepalend is wat je als gemeente wil met een gebied.
‘Sessie A: College Omgevingswet: van A naar AMvB - Afbeelding 1’
Planschade
De beoogde integratie binnen het omgevingsplan van allerlei verordeningen zoals de welstandsnota, erfgoedverordening, bestemmingsplan, ligplaatsverordening en meer moet zorgen voor een boost voor lokale planvorming. Dat er ook nogal wat haken en ogen zitten aan de stelselherziening en dat nog lang niet alles duidelijk is, bleek wel uit de discussie die tijdens deze sessie ontstond over planschade. Volgens de toehoorders boogt de stelselwijziging dan wel een betere en meer flexibele besluitvorming, maar kan het mogelijke recht op planschade juist weer voor vertraging zorgen. Arjan Nijenhuis zei de zorg hierover te begrijpen, maar dat er ook al gedacht wordt over een oplossing. “De besluitvorming hierover moet nog plaatsvinden, maar we denken aan de introductie van een voucher.”
Stel, er bestaat een kans dat een gemeente een parkeergarage gaat neerzetten en dat zou de waarde van een huis met 10 duizend euro kunnen benadelen. Zolang dit plan niet wordt uitgevoerd is er niets aan de hand. Maar als de bewoner tussentijds het huis wil verkopen, is de kans groot dat de waarde lager is door de mogelijke bouw van een parkeergarage. De verkopend partij zou dan een voucher kunnen mee verkopen aan de koper. Die voucher kan worden ‘ingewisseld’ zodra de bouw van de parkeergarage inderdaad gaat plaatsvinden. “Als je meer ruimte biedt voor gebiedsontwikkeling dankzij de stelselwijziging, dan moet je ook op het gebied van planschade een systeem verzinnen dat daarin past”, zegt Nijenhuis hierover. “Een voucher behoort tot de mogelijkheden. De besluitvorming hierover moet nog plaatsvinden.”
Tijdspad
De topambtenaar schetste met het oog op de Omgevingswet een tijdpad voor gemeenten: bepaal eerst je omgevingsvisie (“Wil je energieneutraal of bruisend innovatief”), bepaal daarna een omgevingsplan. De derde stap zou zijn: beoordeel initiatieven en tot slot monitor wat er gebeurt op het gebied van gebiedsontwikkeling en stuur bij. Toezicht en handhaving zijn van uitermate groot belang als aan de voorkant meer wordt toegestaan. “Als je aan de voorkant soepeler bent, moet je aan de achterkant strenger zijn.” Vandaar zijn opmerking: “High trust, high penalty.”
De komst van de Omgevingswet betekent minder vergunningen en meer algemene regels.
Waarom Algemene regels
• Uniformering: in gelijke situaties zijn gelijke regels van toepassing
• Duidelijkheid: Vooraf helder waaraan moet worden voldaan, geen toetsing nodig en verantwoordelijkheid ligt bij initiatiefnemer
• Lastenvermindering: geen aanpassing van vergunning nodig voor wijzigingen, geen kans op oneigenlijke inspraak en tijdverlies en geen leges
• Implementatie Europese regelgeving makkelijker
Presentatie Arjan Nijenhuis
Zie ook:
- Hoofdverslag ‘Congres Omgevingswet 2015: Aan de slag met visie en juiste mentaliteit’
- Verslag 'Sessie B: Nu al een omgevingsplan: bestemmingsplan met verbrede reikwijdte'
- Verslag 'Sessie C: Grondbeleid: Geringe aanpassingen of fundamenteel anders?'
- Verslag 'Sessie D: Flexibiliteit in complexiteit: omgevingsplan voor Haagse Binckhorst'
Cover: ‘2015.11.19_Sessie A: College Omgevingswet: van A naar AMvB3’
Door Wendy Braanker
redacteur Bewust Nieuwbouw bij NEPROM
