Game over: zorg wordt leefplezier

Techniek voor gezondheid

Vorige week werd bekend dat het Groningse UMCG Ziekenhuis en De Friesland Zorgverzekering investeren in gamebedrijf Grendelgames, een bouwer van serious games voor de zorgsector. De 'health games' richten zich op het op een positieve manier stimuleren van beter bewegen. Doelen daarbij zijn het verbeteren van de kwaliteit van leven maar ook de toegankelijkheid en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg op langere termijn. Serious gaming kan bijvoorbeeld worden toegepast bij revalidatie. Met als achterliggende gedachte: als de oefeningen leuker worden, is de therapie succesvoller en verloopt het herstel sneller. Uit onderzoek naar de relatie tussen gezond gedrag en de vormgeving van de fysieke omgeving komt naar voren dat het niet de hoeveelheid groen in de stad is, die een stad gezond maakt, maar paradoxaal genoeg juist functiemenging en een hoge dichtheid. Hoe hoger de dichtheid, hoe meer mensen gaan lopen en fietsen. Ook de inzet van technologie wordt steeds belangrijker om mensen aan het bewegen te krijgen. Gezondheidsapps en bovengenoemde gadgets als de Fit Gear vormen daarbij de sleutel. Software in bijvoorbeeld een horloge meet het aantal gelopen stappen, bloeddruk of bijvoorbeeld het suikerpeil. Trainingsschema’s kunnen in de toekomst op deze manier ook worden gekoppeld aan de buitenverlichting in een wijk of gebied. Interventies worden zo steeds meer gekoppeld aan lifestyle waarbij verplaatsing en sport steeds belangrijker worden.

Scheiding wonen en zorg

Ook op het gebied van wonen gaat er in de toekomst het nodige veranderen. Mensen blijven langer zelfstandig wonen, waardoor een scheiding tussen wonen en zorg gaat plaatsvinden. Dit leidt tot een grotere differentiatie in zowel zorgaanbod als vastgoed. Het traditionele zorgvastgoed gaat ‘failliet’. De opgave ligt in een eigentijdse invulling van de bestaande gebouwen, waarbij de nadruk ligt op zelfstandig wonen met daaromheen mogelijkheden voor zorg en ontmoeting. Nieuwe arrangementen van de combinatie zorg en wonen doen hun intrede, zoals de lokale zorgcoöperaties. Voor de bestaande woningvoorraad en de wijken betekent een langere zelfstandigheid het aanpassen van woningen, maar ook een stijgend belang van de nabijheid van wijkvoorzieningen, waaronder OV, en een fysieke omgeving die bijdraagt aan welzijn. Dit kan verschillende vormen aannemen, en is zeer lokaal bepaald. Soms gaat het eerder om het bestrijden van eenzaamheid en het zorgen voor veiligheid, dan bijvoorbeeld het realiseren van groen. Voor een analyse van de vastgoedopgave, zie: Wat weten (we) over de opgave in zorgvastgoed?

Decentralisering: gemeenten aan zet

De belangrijkste trend momenteel is de decentralisering van de zorg (van AWBZ naar Wmo), waarmee gemeenten aan de lat staan om gezondheids- en zorgdoelstellingen te realiseren. Vooral op gebieds- en wijkniveau moeten de partijen met elkaar het gesprek aan gaan. De opgave daarbij is om de werelden van het sociale domein en het fysieke domein met elkaar te verknopen en duurzame netwerken op te bouwen. Gebiedsontwikkeling.nu ging in gesprek met drie onderzoekers van het RIVM. Ook zij zien de verschuiving van zorg naar kwaliteit van leven, en benadrukken het belang van informatieverstrekking en samenwerking. Een samenhangende aanpak van gezondheid en leefomgeving leidt aantoonbaar tot gezondheidswinst. Daarbij stappen ook steeds vaker andere dan de traditionele partijen in. Bedrijven, zorgverzekeraars en ondernemende burgers hebben een forse impact op de wijk.

Roger van Boxtel over wat we kunnen verwachten van zorgverzekeraars. Zie: http://vimeo.com/39417171

Stedelijke vernieuwing

In een verslag over de nadruk in de stedelijke vernieuwing, van buurt naar burger, komt naar voren dat de impact van de vernieuwingsoperatie meer effect heeft op de plek, dan op de gezondheid en het welzijn van de bewoners. Ook zijn het vooral economische factoren die het verschil maken, hoewel ook het schilderen en opknappen van de woning tot een aantoonbaar iets groter welzijn bijdragen. Kortom: alleen ruimtelijke interventies hebben een onvoldoende effect: een stedelijke vernieuwing die bewoners gezonder maakt en hun mobiliteit bevordert vereist een samenwerking tussen de verschillende disciplines.

In deze nieuwsbrief verder aandacht voor de knelpunten die de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLi) signaleert als achtergrondinformatie bij diverse artikelen over de transformatie-opgave in het vastgoed.

Een mooi voorbeeld uit de praktijk is de herontwikkeling Cruquiushoeve van AM in samenwerking met zorgpartij SEIN. Het landschappelijke terrein biedt straks plaats aan zowel zorg- en woonvoorzieningen van SEIN als aan 1.000 woningen, stadslandbouw en recreatie. AM-directeur Ronald Huijkeshoven vertelt over deze geïntegreerde gebiedsontwikkeling, waarbij ook hij wijst op het belang van het gezamenlijke gesprek. De investeringen van gemeenten in zorg en gezondheid zullen straks vele malen groter zijn dan de investeringen in ruimtelijke ontwikkeling.
Op het congres van de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling een bijdrage van Kim Putters over de Verzorgingsstad. Hij zal ingaan op de sociaal-maatschappelijke veranderingen die een groot effect hebben op toekomstige gebiedsontwikkelingen. Op het congres is ook aandacht voor de Cruquiushoeve en de zorgcampus Noorderboog, waar een vijftal partijen een zorgcoöperatie hebben opgericht.

lid van de wetenschapsredactie Pieter van Wesemael, hoogleraar Architectural Design and Urban Cultures

Later dit jaar volgt op het platform Gebiedsontwikkeling.nu meer aandacht voor het thema gezondheid en kwaliteit van leven. Gebiedsontwikkeling.nu werkt hierin samen met onze partner Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn en , zal als gastredacteur optreden in een special over gezondheid in historisch perspectief en de onderzoeksagenda voor de komende jaren.

Zie ook:

- Themapagina 'De gezonde stad'
- Nieuwsbriefspecial 'De gezonde stad', februari 2014
- Wat weten (we) over de opgave in zorgvastgoed?
- platformgezondontwerp.nl met onder meer de uitgave 'Gezond ontwerp'
- 'Volksgezondheid in een ondernemende samenleving'
- 'Onderzoek Rli hervormingen zorg en woningmarkt'
- 'Stedelijke vernieuwing, beter voor buurt of burger?'
- 'Stadsvernieuwing 2.0'
- Houdbare zorg in tijden van crisis