Nieuws De ontwerp-Omgevingswet bevindt zich in een cruciale fase. De wet ligt in de Tweede Kamer. In de nadere uitwerking van de AMvB’s zal de wet zijn definitieve inhoud krijgen. En dan moet er mee gewerkt gaan worden. De implementatie van de wet is een traject op zich, waarvoor door I&M in de persoon van Co Verdaas zelfs een speciale ‘verbindingsofficier’ is aangesteld. In de praktijk kan er ondertussen door provincies en gemeenten volop worden geoefend: de Crisis- en herstelwet is feitelijk een voorloper op de nieuwe manier van werken. Nooit eerder is er zo’n participatief wetgevingstraject gevoerd, waarbij in de uiteindelijke wet wordt geleerd van de ervaringen uit de praktijk. ‘In het werkveld wordt het succes van de wet bepaald.’
Verslag Congres Omgevingswet 2014 van de Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft
Wat moeten we weten over deze grootste wetgevingsoperatie sinds de Grondwet?
Wat moet je weten over: het fundament van de wet
Chris Kuijpers, DG Milieu en Internationaal van I en M, ambtelijk eindverantwoordelijk voor de Omgevingswet
‘Oefenen met de Omgevingswet - Afbeelding 1’
stelselherziening
• De invoering van de Omgevingswet is een complete , een ‘paradigmawisseling’ oftewel een andere manier van denken en doen, en omvat dus meer dan wetgeving alleen.
4
• Die wetgevingsoperatie is op zich al groots: 24 wetten worden integraal opgenomen in de nieuwe wet, 2 gedeeltelijk en dan worden ook nog eens 100 AMvB’s teruggebracht naar . Alle wetten die betrekking hebben op de inrichting van de ruimte zijn samengebracht.
• Met stelselherziening wordt bedoeld dat de Omgevingswet leidt tot een nieuwe bestuurs- en beleidscultuur. Vertrouwen in plaats van regelzucht. Integraliteit en participatie in plaats van toezicht achteraf. Er is afwegingsruimte op lokaal niveau.
Dit leidt tot winst vanuit drie perspectieven:
1. De ondernemer vindt de regels op één plek, krijgt kortere procedures, één vergunning en één loket
2. De bestuurder krijgt ruimte om te faciliteren en te sturen op kwaliteit, en heeft meer ruimte voor maatwerk. De gemeente is aan zet.
3. De burger krijgt ruimte om ‘aan de voorkant’ te participeren (in plaats van inspraak achteraf), heldere procedures en digitale informatievoorziening.
ruimte voor ontwikkeling te creëren binnen de waarborgen voor kwaliteit.
De Omgevingswet wordt wel verweten een ‘lege’ wet te zijn, die meer over procedures gaat dan over inhoud. In de uitwerking van de AMvB’s, zoals het Besluit kwaliteit leefomgeving worden echter nog de nodige inhoudelijke doelstellingen vastgelegd. Het doel is uiteindelijk om
gedragen wet
De omgevingswet is op participatieve wijze, in samenspraak met gemeenten, provincies, waterschappen en andere partijen, opgesteld en daarmee een . Het succes ervan valt of staat dan ook met de toepassing in de praktijk. Dat vergt wel enige omslag in cultuur en het durven verlaten van de gebaande paden.
“Chris Kuijpers: De wet is slechts een middel, maar de ruimtelijke vraagstukken kún je niet meer sectoraal oplossen. De Omgevingswet biedt een stimulans om het slimmer te doen, zodat je niet steeds weer op suboptimale oplossingen uitkomt. Maar uiteindelijk is het mensenwerk.”
Wat je moet weten over: ervaringen en bezwaren
‘Oefenen met de Omgevingswet - Afbeelding 2’
De Omgevingswet op weg naar de praktijk, een gesprek met Josan Meijers (gedeputeerde Gelderland, IPO), Job Fackeldey (wethouder Lelystad, G32), Carla Moonen (Dijkgraaf Brabantse Delta), Jan Fokkema (voorzitter Neprom) en Arjen de Snoo (advocaat Houthoff Buruma) onder leiding van Geurt van Randeraat (Site, MCD)
Crisis- en herstelwet
Er kan al volop geoefend worden met de experimenten uit de . Provincies en gemeenten kunnen al aan de slag met het opstellen van Omgevingsvisies en Omgevingsplannen. De Crisis- en herstelwet loopt door totdat de Omgevingswet in werking treedt.
Omgevingsvisie opgesteld in co-creatie
Gelderland heeft de met veel partijen. In de vertaling naar de verordening is het belangrijk om niet weer alles dicht te gaan regelen. Door dat in co-creatie per thema te doen, begrijpen partijen elkaars belang beter en blijken ze ook nooit zo tegengesteld als je eerst denkt. Dat vergt veel overleg en vertrouwen.
Lokale afwegingsruimte is cruciaal
Om de generieke regeling op locatieniveau te laten neerslaan is participatie aan de voorkant nodig. Met elkaar kijken: wat gaan we met dit gebied doen? : de gemeenteraad kan afwijken van landelijke normen. Dit principe dreigt nu te worden afgekalfd door het behandelingsproces in de TK, waarbij voor gemeenten de angst heerst dat een ‘stormloop’ van sectorale lobbypartijen de wet weten op te tuigen tot ‘een kerstboom’, oftewel er een groot aantal landelijke richtlijnen bij zullen komen.
‘lokaal hobbyisme’
De projectontwikkelaars zijn juist bang voor , waardoor zaken in iedere gemeente anders geregeld zijn en gemeenten de neiging hebben om zaken steviger te regelen dan nodig is.
Basisnormen van nationaal belang zitten in de Omgevingswet
Doelstellingen zoals waterveiligheid moeten wél nationaal goed geborgd zijn; normen voor dijkhoogten en dergelijke kunnen niet aan de gemeenten worden overgelaten. . De lokale afweging gaat over de overige zaken.
onderling profileren
Gemeenten kunnen zich op de verschillen. Bij de ene gemeente zijn de energienormen voor nieuwbouwwoningen hoger, de ander zet juist in op goedkope woningbouw.
afstemming tussen gemeenten
Punt van zorg is de onderling, bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw. Kan een gemeente zeggen ‘ik bouw niets meer bij’? De lokale afwegingsruimte en de balans met het nationale belang moet goed worden geregeld in de AMvB’s.
Hoe groot is de bandbreedte
naar boven en naar beneden in de lokale afwegingsruimte? Die zou idealiter niet op alle gebieden even groot mogen zijn. Milieunormen bijvoorbeeld zouden niet zomaar naar beneden, of boven, mogen worden afgesteld (in afwijking op de normen in de wet). Ook dit moet in de AMvB’s goed worden geregeld.
“Arjen de Snoo: De Omgevingswet biedt gemeenten een kans om het helemaal anders te gaan doen. Laat het oude systeem los en begin er gelijk mee, dat werkt in je voordeel. Anders moet je over vijf jaar toch om.”
Wat je moet weten over: de bandbreedtebenadering
Friso de Zeeuw, praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling, TU Delft
‘Oefenen met de Omgevingswet - Afbeelding 3’
Integrale omgevingskwaliteit
is een samenstel van kwantitatieve waarden (zoals milieuwaarden) en ruimtelijke kwaliteit. De eersten worden beschreven in de wet, over ruimtelijke kwaliteit is de wet echter heel summier. Dat is prima want het is immers bij uitstek een lokale en deels provinciale aangelegenheid.
lokale impact
De VNG heeft ingestemd met een bandbreedtebenadering voor wat betreft de afwegingsruimte van omgevingswaarden zoals geluid, geur, risico, bodem en natuur. Het gaat immers om de van deze waarden. In het Omgevingsplan leggen gemeenten het gebruik van de bandbreedte vast, zodat per gebiedsontwikkeling de afweging van meer of minder belasting kan worden gemaakt.
hinder-aanvaarding
Door het toenemend aantal binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen is onontkoombaar. Denk aan wonen in een havengebied. Dit moet explicieter worden gemaakt. Ook moet een tijdelijk een hogere belasting mogelijk worden.
hoger ambitieniveau
Naar de andere kant toe moet een bovenop de bandbreedte mogelijk zijn, maar mét de inbouw van een aantal drempels, zoals de goedkeuring van het Rijk en een verplichte toets dat een en ander wél uit kan voor ondernemers.
ingewikkeld
Het instrumentarium van de Omgevingswet is nog te : er zijn teveel en overbodige instrumenten. Een vereenvoudigingsslag is noodzakelijk.
groter lokaal belastinggebied
Bij decentrale beslisruimte hoordt een passend financieel regime: een is onontkoombaar.
digitaliseringsoperatie
De (‘Laan van de Leefomgeving’) die onlosmakelijk onderdeel vormt van het slagen van de Omgevingswet is een punt van zorg, gezien de reputatie van de overheid met digitaliseringsprojecten. De eenmalige kosten bedragen zo’n 130 miljoen euro. De grote vraag is dan ook: gaat dit goedkomen?
ruimtelijke kwaliteit
Over staat niets in de wet. Op lokaal niveau wordt met passen en meten ruimtelijke kwaliteit al dan niet gemaakt. Laten we niettemin nog eens nadenken of een procesvoorstel zoals de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit dat voorstelt, aanbeveling verdient.
“Friso de Zeeuw: Het invoeringstraject lukt alleen met een grootscheepse en grondige aanpak. Je moet echt naar de gemeenten, provincies, bedrijven en onderwijsinstellingen toe en zorgen dat deze manier van denken in de haarvaten van de organisaties terecht komt. In het werkveld wordt het succes van de wet bepaald.”
Presentatie Chris Kuijpers
Presentatie Friso de Zeeuw
Zie ook:
- Verslag parallelsessie 'Nu al werken met de Omgevingswet werkt'
- Verslag parallelsessie 'Flexibiliteit en afwegingsruimte – waarom niet?'
- Verslag parallelsessie 'Het omgevingsplan: nu nóg integraler!'
- Verslag parallelsessie 'Gegrond grondbeleid'
Cover: ‘2014.11.04_Oefenen met de Omgevingswet_0_660’
Door Anne Luijten
Voormalig hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu
