Stedelijke ontwikkelingen succesvol met alternatieve geldstromen

8 oktober 2013

5 minuten

Verslag Banken en pensioenfondsen willen meer zekerheid voordat ze instappen in een stedelijke ontwikkeling. De stagnatie die dit veroorzaakt zal, volgens Lucas Hendricks (Kairos Co), niet opgelost worden door alleen diezelfde partijen. In de crisis pakken oude en nieuwe investeerders, zoals particulieren, welgestelde families en filantropische instellingen weer een rol in de kredietverstrekking. De sprekers van de derde bijeenkomst van het Nimb€ traject* op 2 september jl. hebben gemeen dat zij een richting in zijn geslagen waarbij het krediet voor een stedelijke ontwikkeling van alternatieve investeerders afkomstig is. De locatie van deze avond, het A-lab, is daar een voorbeeld van. Dit voormalige Shell-laboratorium in Amsterdam-Noord wordt met alternatieve (internationale) investeerders - ID&T en Massive Music - getransformeerd tot een creatieve broedplaats.

Nieuw Investeren Met Bestaande Euro’s (Nimb€) – deel 3

Vermogende families en filantropie

Robert Kohsiek van Wonam (Wonen Amsterdam) ontwikkelt en beheert huurwoningen voor vermogende families. De families raken overtuigd van de investering door een goede onderbouwing van de doelgroep. Wonam bouwt voor net afgestudeerde starters die voor €700-1000 per maand een huis in Amsterdam willen huren. Het rendement is gebaseerd op een langjarige stabiele inkomstenstroom uit de huur en niet meer op de waardeontwikkeling van het vastgoed. Naast de cijfers is ook de persoonlijke affiniteit zwaarwegend, evenals de compactheid van Wonam waar twee mensen (Robert en Carolyn) aanspreekpunt zijn. Dat de partner van Robert Kohsiek, Carolyn van Duijvendijk-Koster, zelf afkomstig is uit een welgestelde familie vergemakkelijkt het maken van connecties.

De gemeente kan deze investeerders beter faciliteren door zelf te investeren in connecties met de families, door te zorgen dat de bouwplaats er netjes uitziet (inzaaien met gras) en door de periode tussen initiatief en oplevering zo kort mogelijk te maken.

Volgens Theo Schuit (hoofdleraar filantropie VU) hoeft het niet alleen te gaan om vermogende personen. De potentiële markt van modale- en bovenmodale huishoudens die een deel van hun spaartegoeden zouden willen bestemmen voor ideële doelen is groot. Het is opvallend hoe schraal de ‘markt’ is voor degenen die hun nalatenschap geheel of gedeeltelijk willen schenken aan ideële doelen. Ontwikkelingshulp en Cultuurfondsen (Anjerfonds e.d.) domineren; fondsen of bestemmingen die dichterbij liggen zijn afwezig. De semipublieke instellingen, zoals zorginstellingen en culturele instellingen, zijn allemaal ingeregeld op overheidssubsidies. Eigenlijk zouden deze in ‘verzorgingsstaattherapie’ moeten. Ze leren daarmee om hun horizon voor fondsverwerving te verbreden naar andere groepen, zoals ondernemers die iets willen doen voor hun stad. De bijdrage van vermogende families en filantropische instellingen aan stedelijke ontwikkeling kan veel groter worden. Volgens het CBS zal de komende twintig jaar de grootste intergenerationele vermogensoverdracht ooit plaatsvinden.

Kredietunies en Buurtbanken

Bijna alle steden in Amerika hebben een lokale kredietunie en ook in Duitsland en Oostenrijk wordt veel gebruik gemaakt van deze lokale financieringsvormen. De investeerders zijn mensen die betrokken zijn bij de buurt en het belang inzien van een vitale buurteconomie. Afhankelijk van de persoonlijke belangen investeren mensen om het voorzieningenniveau op pijl te houden, in meer werk in en uit de wijk, in waardecreatie of sociale cohesie. Omdat niet iedereen dezelfde belangen en financiële mogelijkheden heeft, zijn er verschillende kredietvormen met meer of minder risico en betrokkenheid. Buurtbank Oost (Amsterdam) is een lokale kredietunie die is opgericht om de lokale buurteconomie te stimuleren door het MKB te financieren. In de buurtbank komen geldgevers en geldnemers bij elkaar, waardoor behalve krediet ook kennis advies en begeleiding worden verleend. Omdat we dit type banken in Nederland niet meer kennen is er geen rekening mee gehouden in de wet- en regelgeving. Het succes van de Buurtbank Oost is belangrijk om aanpassingen in de wet- en regelgeving mogelijk te maken.

Waardestromen bundelen: voorbeeld Charlois

Een nieuwe financieringsvorm kan ook zijn het slimmer omgaan met bestaande geld- en waardetransities. Arie Voorburg (Arcadis) illustreert dit aan de hand van een project in Charlois. Daar liepen veel sociaal-maatschappelijke projecten zonder dat er duidelijke doelen waren gesteld. De projecten werken daardoor niet samen maar concentreren zich op deelproblemen. In de methode die Arcadis hanteert gaat men op zoek naar het dominante probleem. In Charlois is schooluitval het dominante probleem met een aantal andere problemen, zoals veiligheid, werkeloosheid en armoede tot gevolg. Aan de zuidrand van Charlois is nu een project gerealiseerd waar kinderen terecht kunnen voor dans, muziek, cultuur, sport en onderwijsbegeleiding. De financiële middelen voor dit project bestaan uit een opstapeling van verschillende verdienmodellen. Ten eerste is er het lange termijn besparen; veel instanties ‘besparen’ geld als kinderen geen bushokjes kapot trappen uit verveling, de buurt niet onveilig maken, of zelf geld gaan verdienen. Deze besparing wordt als het ware te gelding gemaakt voordat het fout gaat. Gemeente, scholen en zorginstellingen worden gevraagd deze besparing aan de voorkant te investeren. Daarnaast zijn er verschillende slimme verbindingen gelegd met andere belangen, zoals de behoefte aan stageplekken en aan opvoedingsondersteuning voor de ouders. Tot slot is er gewerkt met mensen uit Charlois. Zo worden de danslessen gegeven door een aantal professionele dansers die in Charlois wonen, waardoor het geld in de wijk blijft. Het project dient nu verschillende doelen. Dit is nog wel eens lastig voor de gemeente, omdat er verbindingen worden gelegd tussen subsidies die binnen de gemeentelijke organisatie geen verbinding met elkaar hebben. Het vergt dus wel een wat andere houding van de gemeente (ontschotting), veel samenwerking en ook veel doorzettingsvermogen van de trekkende partij.

- Presentatie Lucas Hendricks (Kairos Co)
- Presentatie Carolyn van Duijvendijk-Koster en Robert Kohsiek (Wonam)
- Presentatie Arie Voorburg (Arcadis)
- Presentatie Theo Konijn (Van Vieren) en Frank Jan de Graaf (Hogeschool van Amsterdam)

*NIMB€ is een innovatietraject, georganiseerd door Stipo, IMI, Kairos Co en Plan-F en staat voor 'Nieuw Investeren Met Bestaande Euro’s'. In totaal zijn vijf bijeenkomsten georganiseerd die tot doel hebben mensen te verbinden die al ervaring hebben met deze nieuwe investeringsmodellen en een overzicht geven van relevante trends en ontwikkelingen. Daarnaast bepalen de deelnemers een aantal thema’s die in de volgende bijeenkomsten worden uitgewerkt. Gebiedsontwikkeling.nu was bij alle bijeenkomsten aanwezig en ontsluit in samenwerking met de organisatie de kennis en ideeën.