Wat zijn onze drijfveren?

Als de klanken van ‘Happy’ van Pharrell Williams zijn verstomd en iedereen een stoel heeft gevonden, wordt het stil in de zaal. Dan start het filmpje ‘Unsung hero’. Het gaat over een man, een gewone man in een grote stad. Een verdorde plant, een straathond, een straatverkoopster, bedelaars, een oude dame, dag in dag uit steekt hij een helpende hand naar hen uit. Rijk of beroemd wordt hij er niet van. Wat hij wel krijgt, zijn ontroering, blijdschap, liefde. Dingen die je met geld niet kunt kopen, een mooiere wereld.

Gebouwd geluk

“Wat is onze beloning? Gaat het om de roem en de rijkdom?” vraagt Wienke Bodewes, voorzitter van de NEPROM zich af in zijn openingsspeech. Nee! is zijn antwoord, hoewel er natuurlijk wel gewoon geld verdiend moet worden. “Het vak van projectontwikkeling draait om het creëren van een betere gebouwde omgeving voor de mensen die er wonen, werken, winkelen, recreëren, voor nu en voor de toekomst.

De Dag van de Projectontwikkeling laat heel veel voorbeelden zien van hoe ontwikkelaars bijdragen aan gebouwd geluk, van de passie bij iedereen die deel uitmaakt van de keten, van de wil om mooie dingen te realiseren. Het grote cliché van deze tijd, klantgerichter werken, is niet iets om hoogdravend of sentimenteel over te doen. In essentie draait het om de simpele vraag: Wat kunnen wij – als professionals in de gebouwde omgeving – bijdragen aan het geluk van mensen? In de afgelopen periode zijn we misschien wel eens vergeten dat het niet onze eigen beleving is die telt, maar dat het erom gaat dat de burger de kwaliteit die wij maken ook zo ervaart.

Het is te simplistisch om te denken dat de burger het zelf allemaal wel kan. Projectontwikkeling is een vak. Een vak, dat veel kennis en vaardigheden verreist. Een vak, met vele specialismen, waar we trots op mogen zijn. We zijn geen filantropen, we staan voor een belangrijke economische sector. Maar er is meer dan dat, iets wezenlijkers. Ons vak doet ertoe!”

Spannende tapijten

Hoe spannend kan de tapijtsector zijn? Heel spannend, laat Alexander Collot d’Escury CEO van Desso Group zien. Je moet alleen anders kijken. Desso verkoopt geen tapijten, nee Desso verkoopt gezondheid en welzijn. Vanuit die missie ontstaan innovatieve producten, zoals tapijten die de concentratie fijnstof in de lucht verminderen, tapijten die de akoestiek in een ruimte verbeteren en tapijten die zorgen dat er minder verlichting nodig is. Zelfs (kunst)grastapijten behoren tot het productaanbod, waarmee het bedrijf laat zien dat het verder kijkt dan de traditionele afnemers van tapijten.

Geïnspireerd door de Cradle to Cradle® filosofie van Michael Braungart en William McDonough en door zeilster Ellen MacArthur heeft het bedrijf ingezien dat de overgang van een lineaire naar een circulaire economie grote kansen biedt als antwoord op de vier grote crises (klimaat, toxiciteit, grondstoffen schaarste en energie). In plaats van kopen-gebruiken-weggooien moeten we kopen-gebruiken-hergebruiken. En, als hergebruik niet mogelijk is, moeten de grondstoffen 100% afbreekbaar zijn.

Desso wil in de toekomst alleen nog tapijten produceren van hergebruikte materialen die niet schadelijk zijn voor de gezondheid. “Je moet ze kunnen opeten, alhoewel er vanuit voedingswaarde bezien betere alternatieven zijn,” zo illustreert Alexander Collot d’Escury de ambitie van Desso.

In een circulaire economie wil je als bedrijf zelf je grondstoffen behouden. Daarom heeft het bedrijf tapijt lease bedacht en een terugnamesysteem ontwikkeld om oude tapijttegels opnieuw als grondstof te gebruiken. En door ook buiten de eigen sector te kijken, heeft het bedrijf ontdekt dat ook oude visnetten een prima grondstof zijn om nieuwe garens mee te maken.

De klant centraal stellen en duurzaamheid onderdeel maken van het business model zijn twee belangrijke pijlers voor Desso. Creativiteit, functionaliteit en duurzaamheid zijn de motor voor innovatie. Maar je kunt het niet alleen. Samenwerking met de juiste partners is cruciaal om tot nieuwe producten te komen. Het meest recente voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van een lichtdoorlatend tapijt samen met Philips. Handig om bijvoorbeeld mensen te helpen zich te oriënteren in een nieuwe omgeving of om vluchtwegen te markeren. Maar het is ook geschikt voor meer ludieke toepassingen. Zo spannend kan de tapijtsector zijn!

Producten die ertoe doen

Het verhaal van Philips vertoont overeenkomsten met dat van Desso. Net als op Alexander Collot d’Escury heeft Ellen MacArthur ook op Robert Metzke, Senior director Group Strategy & Alliances van Philips enorme indruk gemaakt. De harde realiteit is dat we een oplossing moeten vinden voor de groeiende wereldbevolking en het stijgende welvaartsniveau zonder steeds meer grondstoffen te gebruiken. “Anders hebben we binnen twee decennia vier aardbollen nodig,” houdt Robert Metzke zijn publiek voor.

In verschillende stappen heeft Philips duurzaamheid geïmplementeerd in haar bedrijfsstrategie. Het begon met reageren op regels die van buitenaf werden opgelegd, maar inmiddels is de ambitie van Philips om bij te dragen aan een gezondere en duurzamere wereld leidend in wat het bedrijf doet. Innovatie is de manier om deze ambitie te bereiken. Philips kan het verschil maken als ze producten maken die ertoe doen. Dat besef heeft geleid tot fundamentele discussies en fundamentele veranderingen in het bedrijf.

Niet alles kan of moet drastisch veranderen. Zo kan de nieuwe stofzuiger, met hergebruikte garens van Desso als belangrijke grondstof, niet 100% PVC-vrij geproduceerd worden vanwege voorschriften die het gebruik van PVC verplichten voor stekkers en snoeren. Ook in het ontwerp van nieuwe producten is het oppassen geblazen met te grote veranderingen: de consument moet wel direct begrijpen wat hij met een nieuw product moet doen.

Verdienmodellen moeten wel fundamenteel worden aangepast. Bij een nieuwe lamp die dertig keer zo duur is als de traditionele overziet de consument niet dat deze door de veel langere levensduur en het lage energieverbruik uiteindelijk goedkoper uitvalt. Philips bedacht hiervoor om licht aan te bieden als dienst. Philips zorgt voor levering en onderhoud van de nieuwste verlichtingsconcepten én voor verbetering van de prestaties van de gebruikers door het licht gedurende de dag te variëren. Aan het eind van de contractduur krijgt Philips de materialen weer terug voor hergebruik.

Nog verder gaat het project waarbij de Mexicaanse bevolking gratis lampen kreeg. Door slim na te denken over waar meerwaarde ontstaat voor de maatschappij en hoe dat in kasstromen is om te zetten, ontwikkelde Philips hiervoor een verdienmodel gebaseerd op CO2-handel. Dit soort ideeën ontstaat niet door te sturen op zichtbaar gedrag, maar door te werken vanuit de onderliggende persoonlijke overtuigingen en waarden. En niet te vergeten door samen te werken met partners die jouw visie delen.

Nieuw elan bij Heijmans Civiel

Na de twee key note speakers komen in een talkshow nog drie mensen aan het woord over vakmanschap en ondernemerschap. Heleen Herbert van Heijmans, directielid van Heijmans Civiel trapt af met een persoonlijk verhaal over de zoektocht naar vernieuwing.

Twee jaar geleden vroegen haar vrienden “Meisje, meisje, de bouw, zou je dat wel doen?”. En nu kunnen ze vertellen over gave rioolbuizen en smart high ways. Het enthousiasme dat Heleen Herbert op haar vrienden wist over te brengen heeft ze ook in het bedrijf moeten overbrengen. Heijmans Civiel was hard op zoek naar innovatie, ondanks of dankzij de crisis. Het bedrijf heeft zichzelf uitgedaagd om een visie te vormen op wat het bedrijf wil toevoegen aan de wereld, los van de vraag of er een opdrachtgever voor is. “Dat was intern verwarrend, maar dat moet ook! Anders ben je niet ambitieus genoeg,” lacht Heleen Herbert.

Vervolgens ging het bedrijf op zoek naar onorthodoxe samenwerkingen en een podium om de nieuwe ideeën breed te delen. Zo ontstaan vernieuwende ideeën en kunnen ideeën beter worden. Als het lukt om het dan ook echt te doen, heeft dat echt impact. Deze strategie levert een hoop nieuw elan, lef en energie binnen Heijmans Civiel.

Seats2Meet

Daarna legt Vincent Ariëns uit hoe Seats2Meet is ontstaan. Internet, 3D printing en andere ontwikkelingen zorgen voor een revolutie met een enorme impact, een een transformatie naar een nieuwe maatschappij. Toegang wordt belangrijker dan bezit. Denk aan films (Netflix), muziek (Spotify), boeken (Oyster), maar ook aan het licht en vloeren zoals Philips en Desso laten zien.

Seats2Meet heeft zich afgevraagd welke rol zij voor zichzelf weggelegd zien in de maatschappij. Die rol zit in het mogelijk maken van onverwachte relevante ontmoetingen. Seats2Meet ontwikkelde daarvoor “The Serendipity Machine”. Deze tool maakt het mogelijk om via profielen onverwachte relevante ontmoetingen tussen personen mogelijk te maken. Het principe is heel eenvoudig: boek een stoel, deel je kennis en ervaar de slimme verbindingen.

De lelijkste straat van Nederland

Tot slot vertelt Job Keja (Skonk en Baut) hoe hij met anderen de lelijkste straat van Nederland tot een paradijs heeft gemaakt. Anders kijken was de sleutel. Het voormalige Paroolgebouw kon voor twee jaar gehuurd worden. Dat is te kort voor een normale exploitatie, maar biedt wel kansen voor een tijdelijk evenement. Baut werd een concept dat draait om goed eten in combinatie met ervaringen: productpresentaties, feesten en binnenkort picknicken op het dak.

De tijdelijkheid “houdbaar tot 31-12-2014” is ingezet als marketing tool. Het uitgangspunt is under promise, over deliver, maar dat is met de 10- van Johannes van Dam niet eenvoudiger geworden.

In het gesprek dat volgt op de korte presentaties gaat het over anders kijken, verantwoordelijkheid nemen, snel kunnen schakelen. Vincent Ariëns en Job Keja zijn ervan overtuigd dat hoe kleiner en flexibeler een organisatie is, hoe meer innovatie er plaatsvindt, omdat in grotere organisaties ideeën snel om zeep geholpen worden. Heleen Herbert herkent dat gevaar, maar Desso, Philips en Heijmans Civiel bewijzen dat ook grote organisaties innovatief kunnen zijn. “Je moet als bedrijf de mogelijkheden creëren om nieuwe initiatieven te laten bloeien. Je moet heel goed managen welke initiatieven een kans krijgen en je moet ook afscheid durven nemen als blijkt dat het niets gaat worden.”

Download de bij dit verslag horende presentaties

Presentatie Philips

Presentatie Heijmans Civiel

Presentatie Seats2Meet

Presentatie Baut

Kijk voor meer sessie-verslagen en presentaties op de DVDP-website.

Zie ook de sessieverslagen:

- Zorg Vast Goed!
- Vernieuwing van de stadsvernieuwing - na de Novelle
- Ontwikkelingscompetities “Houd het simpel met vlag en wimpel”
- Spoedcursus Ontslakken van gebiedsontwikkeling