Verslag Er is een groeiende interesse in de praktijk naar de relatie tussen mensen en hun omgeving. Hierover ging de lezingenreeks 'Psychology behind Architecture', die plaatsvond van 18 t/m 22 maart 2013. De lezingenreeks werd georganiseerd door studenten van het Explorelab, een multidisciplinair afstudeerlab van de faculteit Bouwkunde aan de TU Delft. Hieronder leest u het eerste verslag in een serie van vier.
Lezingenreeks Psychology behind architecture, deel 1
Introductie in de omgevingspsychologie
De eerste lezing van de lezingenreeks is een introductie in de wereld van de omgevingspsychologie. Zoals de titel van de reeks doet vermoeden is er een psychologisch element achter onze (gebouwde) omgeving. Veel heeft te maken met de manier waarop wij, als mens, onze omgeving waarnemen. Dit heeft vooral betrekking op vorm, patroon, diepte, kleur en schaduwwerking, en wat onze hersenen daar vervolgens mee doen. Je hersenen zijn razendsnel in het vinden of herkennen van patronen en vormen, en maken hiervan de meest simpele, voor de hand liggende conclusie. Een kruis, ‘x’, wordt door de hersenen bijvoorbeeld waargenomen als een kruisende en /. Maar dit kan evengoed een > en een < zijn, of vier losse elementen. Daarnaast filteren je hersenen informatie. Wie kent niet het filmpje waarin je moet tellen hoe vaak er een bal wordt overgegooid, om vervolgens de gorilla compleet te missen? Door deze manieren van waarnemen oefent onze omgeving invloed uit op ons, en wij op onze omgeving. Het associëren van bepaalde gevoelens of emoties bij een bepaalde omgeving, maakt dat elk individu een ruimte anders beoordeelt, of zich anders voelt. Omgekeerd heeft de mens behoefte om zijn (persoonlijke) ruimtebehoeftes te uiten in zijn omgeving, zoals privacy en het afbakenen van territorium. Een voorbeeld is het plaatsen van schuttingen om een tuin, maar ook de opgehangen namen van masterstudio’s en bachelorprojecten binnen de faculteit Bouwkunde in Delft. Mensen willen zich ergens mee kunnen identificeren, maar ook een eigen stempel drukken op hun omgeving. Dit is goed om te weten bij het ontwerpen voor een specifieke doelgroep, gebruik van openbare ruimte en de overgangen van openbaar naar privé. Wellicht is het wenselijk gedrag minder maakbaar dan je denkt, of zijn er juist gemiste kansen omdat je had kunnen faciliteren in plaats van bepalen.
Creating healing environments
De tweede lezing in de serie werd gegeven door Tanja Vollmer en Gemma Koppen van Kopvol architecture & psychology. Zij benadrukten hoe belangrijk het is om vanuit het perspectief van de cliënt, in dit geval een patiënt gediagnosticeerd met kanker, te kijken. Een filmpje illustreerde vanuit een rolstoel hoeveel gangen je bij de meeste ziekenhuizen door moet voordat je bent waar je moet zijn. Behalve het zien, zijn ook geur en geluid van belang. Bij de meeste ziekenhuizen zit er bij de ingang iets van een café om het wat huiselijker te maken, maar als je net een chemokuur hebt gehad, ben je veel gevoeliger voor geuren en word je al heel snel misselijk van zo'n 'aantrekkelijke' etensgeur.
Vervolgens illustreerden Vollmer en Koppen hoe je deze aspecten vertaalt in een ontwerp, aan de hand van hun conceptontwerp voor een oncologie-afdeling van een ziekenhuis. Dit ontwerp is gebaseerd op inzichten uit bestaand en eigen onderzoek naar healing environments. In het ontwerp is de balans tussen ziekenhuis en huis leidend. Ondanks de vervelende associaties bij een ziekenhuis, is een van de associaties ook dat een ziekenhuis goede zorg biedt. Daarom is het verstandig om ook een paar elementen die je doen denken aan een ziekenhuis in het ontwerp mee te nemen. Uit onderzoek van Kopvol blijkt verder dat niet zozeer groen, maar uitzicht en perspectief belangrijk zijn. Dit relateren zij aan de gemoedstoestand van de meerderheid van de patiënten nadat ze de diagnose hebben gehoord; lange tijd is de wereld voor hen een chaos en zijn ze opgesloten in hun gedachten. Door patiënten uitzicht te geven, zou dit gevoel minder worden. De door Volmer en Koppen ontworpen oncologie-afdeling gaat ook daadwerkelijk gebouwd worden, waaruit zal blijken welk verschil deze ‘healing environment’ maakt.
Overige verslagen uit deze reeks:
- Deel 2: De beleving van de stad
- Deel 3: Eindgebruikersparticipatie: het IKEA-effect
- Deel 4: Mens-omgevingsrelaties
Zie ook:
Cover: ‘2013.05.04_omgevingspsychologie_660’