21 oktober 2014
3 minuten
Onderzoek Veranderingen in de zorg worden ook in de fysieke ruimte steeds zichtbaarder. Belangrijke ontwikkeling is de scheiding van wonen en zorg. Ziekenhuizen hebben in het afgelopen decennium voor een vergelijkbare opgave gestaan. Dankzij deregulering in de zorg hebben ziekenhuisdirecties meer keuzevrijheid gekregen over eigen nieuwbouw. Anderzijds zijn ze ook zelf verantwoordelijk geworden voor de risico’s die zijn verbonden aan de investeringen. De onderlinge concurrentieslag vraagt om keuzes maken. Op welke criteria baseer je beslissingen?
Johan van der Zwart presenteert in zijn proefschrift ‘Building for a Better Hospital’ een instrumentarium dat kan worden ingezet voor een beter onderbouwd huisvestingsbeleid en ondersteuning van de besluitvorming. Kracht is de combinatie van inzichten uit vastgoedmanagement, zorgorganisatie en architectuur. Uitgangspunt is waardengericht management en ontwerp. Waarden functioneren als gemeenschappelijke taal tussen de disciplines die betrokken zijn bij de realisatie van huisvesting, zoals de zorginstelling als opdrachtgever, de zorgmanagers, de huisvestingsmanager en de architect.
Het verbeteren van mogelijkheden voor innovatie is één van de belangrijkste doelen van ziekenhuisorganisaties, blijkt uit het onderzoek. Van der Zwart: “Ziekenhuizen willen ruimtes en bedrijfsprocessen kunnen aanpassen op nieuwe technologieën zoals grotere of juist kleinere medische apparatuur. Ziekenhuisorganisaties willen daarnaast flexibeler zijn: bijvoorbeeld om meer medische zorg naar het huis van de patiënt te kunnen verplaatsen.” Vooral ouderen kunnen vaak buiten het ziekenhuis worden behandeld voor chronische ziekten. Met het oog op de vergrijzing is dat een belangrijke overweging. Een toenemend onderscheid wordt verwacht tussen laag specialistische zorg in gezondheidscentra in de nabije woonomgeving en gespecialiseerde ziekenhuizen verder weg voor complexere behandelingen. Demografische ontwikkelingen maken het daarnaast wenselijk dat een ziekenhuisgebouw in de toekomst (deels) herbruikbaar is voor een andere functie. Een voorbeeld is de transformatie van het Groot Ziekengasthuis-terrein in ’s-Hertogenbosch.
Voor zijn onderzoek bekeek Van der Zwart nieuwbouw van Nederlandse ziekenhuizen in de periode 2004 tot 2012 en voerde gesprekken met directeuren en projectleiders. Op basis van een sortering van waarden door de geconsulteerde ziekenhuizen ontwikkelde Van der Zwart een prioritering en definiëring van toegevoegde waarden van ziekenhuisvastgoed. Die vormen de kern van de ‘toolbox’.
Vervolgens bekeek hij op welke manier een gebouw kan bijdragen aan de doelstellingen van de organisatie, zoals bijvoorbeeld de patiënttevredenheid. Een ‘healing environment’ voor de patiënt heeft ook gevolgen voor kosten van de bedrijfsvoering. Een tevreden patiënt is immers eerder gezond. Belangrijk is dat de patiënt uitzicht krijgt op groen, voldoende daglicht en minimale geluidshinder. Ook privacy en het creëren van een goede plek voor informatieoverdracht van arts aan patiënt blijken belangrijk voor de patiënttevredenheid. Dit soort aspecten onderzocht Van der Zwart in het architectonisch ontwerp op basis van plattegronden van een bestaand ziekenhuis.
Met de toolbox krijgen ziekenhuisdirecties gereedschap in handen om een weloverwogen investeringsbeslissing te nemen, denkt Van der Zwart. Zeker als het gaat om extra investering voor een hoogwaardiger eindproduct is het handig om te kunnen onderbouwen hoeveel dat oplevert. “Het mooiste is als je in de ontwerpfase al kunt bijsturen. Daaraan levert dit onderzoek een bijdrage.”
Zie ook:
- Proefschrift Johan van der Zwart: ‘Building for a better hospital: Value-adding management & design of healthcare real estate’ (ook te bestellen als paperback op Amazon.com)
- Nederlandse samenvatting van het proefschrift
- Eerdere artikelen van Johan van der Zwart op Gebiedsontwikkeling.nu:
o Zorgen voor vastgoed is zorgen voor de toekomst
o Ruimte voor Gezondheid
o Slim samenwerken door woningcorporaties, zorginstellingen en gemeenten
- Wat weten we over de opgave in zorgvastgoed
- Zorgvastgoed is geen rocket science
Cover: ‘2014.10.21_waarden centraal bij ziekenhuisbouw_660’